Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 16

Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 16
14 Atli Harðarson HUGUR í riti sínu Gorgías lætur Platón Sókrates halda því fram að andleg heilbrigði, rétt breytni og hamingja fari saman þannig að andlega heilbrigður maður breyti rétt og sé hamingjusamur; Þeir sem breyta rangt séu aftur á móti ógæfusamir og sjúkir vesalingar. Ég held að það sé töluvert til í þessari kenningu Platóns. Takist að sýna fram á að hún sé rétt þá eru fundin rök fyrir því að skynsamlegar hugmyndir um hvernig mér sé best að lifa samrýmist ekki rangri breytni. En hvemig er hægt að sýna fram á að það sé ævinlega slæmt fyrir mann sjálfan að breyta rangt? Ein leið er kannski sú að skipta rangri breytni í tvo flokka eftir því hvort menn breyta rangt vitandi vits eða af vanþekkingu. Breyti menn rangt vegna þess eins að það sem þeir halda að sé fyrir bestu og siðferðilega rétt er í raun og veru slæmt eða siðferðilega rangt þá eru þeir væntanlega betur settir sé villa þeirra Ieiðrétt. Sé ævinlega betra að hafa sannar skoðanir en ósannar þá er sá sem breytir rangt af einni saman vanþekkingu verr settur en sá sem veit betur, það er honum því til góðs að breytast þannig að hegðun hans batni. Sá sem breytir rangt vitandi vits hlýtur annað hvort að skorta sjálf- stjóm eða hugsa sem svo að önnur rök vegi þyngra en siðferðileg rök. Ef okkur leyfist að gera ráð fyrir því að sjálfstjórn sé hverjum manni ævinlega til góðs þá megum við álykta að sá sem breytir rangt vegna skorts á sjálfstjórn væri betur settur ef honum auðnaðist að breyta rétt. í þeim tilvikum sem röng breytni stafar af vanþekkingu eða skorti á sjálfstjórn er sem sagt trúlegt að gerandinn væri betur settur ef hann breytti rétt. En við eigum eftir að svara spumingunni hvort það geti verið manni sjálfum til góðs að breyta rangt, hvort rétt gildismat (réttar skoðanir) og fullkomin sjálfstjóm geti samrýmst tillitsleysi eða siðleysi. Til þess að samrýma þetta þarf að láta önnur rök skáka siðferðilegum rökum. Hví skyldi það vera slæmt fyrir mann sjálfan að láta önnur rök en siðferðileg stundum hafa forgang? Kannski er heppilegra að orða þessa spurningu svona: Getur það verið til góðs fyrir mig að gera eitthvað sem ég sjálfur tel vera siðferðilega rangt? Til að svara þessari spurningu þurfum við að átta okkur á því að telji ég eitthvað vera siðferðilega rangt þá tel ég að enginn ætti að gera það. Af þessu leiðir að telji ég vera skynsamlegt fyrir mig að gera eitthvað sem er
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.