Hugur - 01.01.1991, Side 112

Hugur - 01.01.1991, Side 112
110 Agúst Hjörtur Ingþórsson HUGUR IV Ef ég reyni að draga saman rök mín fyrir því að hafna stjórn- spekikenningu Webers, þá voru fyrstu andmæli mín þau að hún nær engan vegin því markmiði sem að var stefnt. Hún er sem sagt ekki skynsamleg í skilningi Webers! Það má hnykkja á þessu með því að benda á að öndvert við kenningu Webers þá dafna skrifræðispúkinn og leiðtogapúkinn prýðilega saman á fjósbita forræðis- og flathyggjunnar. Þjóni skrifræðispúkinn leiðtogapúkanum vel, þá vill leiðtoginn fyrir alla muni efla skrifræðið svo þjónustan verði enn betri; og svo tútna þeir báðir í takt á fjósbitanum. Sem betur fer er samkomulagið ekki alltaf fullkomið, heldur er þvert á móti mikið um rifrildi. Einu leiðtogarnir sem ég man eftir í svipinn sem virkilega réðu yfir skrifræðinu voru þeir Stalín, Hitler og Mussolíní. Þjóðfélög þeirra eru gott dæmi um hvernig púkarnir nærast hvor á annars óskunda; því öflugri sem vélin varð í höndum þeirra, því meiri vitleysu gátu þeir hrundið þjóðum sínum út í og því minna fór fyrir frelsi þegnanna. Þá er að víkja að gildisskynseminni — og er spurningin einfald- lega þessi; er það gott, eða réttlátt, þjóðskipulag sem byggir á mjög sterkum leiðtoga og mjög sterku skrifræðiskerfi? Svar mitt er stutt og laggott: Það hníga öll rök að því að slíkt stjómskipulag sé slæmt og því óskynsamlegt. Ég ætla að freista þess að lokum að rökstyðja þessa hugsun í örfáum orðum. Ef það er rétt ályktun hjá mér að sterkur leiðtogi styrki skrifræðið og dragi þannig úr frelsi, þá má leiða af líkum að veikur leiðtogi sem enga stjóm hefur á skrifræðinu, eigi tveggja kosta völ; að gangast skrifræðinu á hönd, eða gera sitt ýtrasta til að draga úr áhrifum þess. Þar sem freistingin er augljóslega mikil að velja fyrri kostinn, virðist mega ætla að skynsamlegt sé að hafa leiðtogana sem flesta og skipta sem oftast um þá. Með öðrum orðum, þá má ætla að því meira lýðræði — í þeim skilningi að lýðræði aukist eftir því sem fleiri hafa meiri áhrif á úrslit mála — því minni hætta stafi af skrifræðinu. Það skondna í þessu öllu er auðvitað að Weber benti sjálfur á að lýðræðið myndar mótvægi við skrifræðið, án þess þó að vilja mæla með Lýðnum í stað Leiðtogans.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.