Hugur - 01.01.1991, Page 112

Hugur - 01.01.1991, Page 112
110 Agúst Hjörtur Ingþórsson HUGUR IV Ef ég reyni að draga saman rök mín fyrir því að hafna stjórn- spekikenningu Webers, þá voru fyrstu andmæli mín þau að hún nær engan vegin því markmiði sem að var stefnt. Hún er sem sagt ekki skynsamleg í skilningi Webers! Það má hnykkja á þessu með því að benda á að öndvert við kenningu Webers þá dafna skrifræðispúkinn og leiðtogapúkinn prýðilega saman á fjósbita forræðis- og flathyggjunnar. Þjóni skrifræðispúkinn leiðtogapúkanum vel, þá vill leiðtoginn fyrir alla muni efla skrifræðið svo þjónustan verði enn betri; og svo tútna þeir báðir í takt á fjósbitanum. Sem betur fer er samkomulagið ekki alltaf fullkomið, heldur er þvert á móti mikið um rifrildi. Einu leiðtogarnir sem ég man eftir í svipinn sem virkilega réðu yfir skrifræðinu voru þeir Stalín, Hitler og Mussolíní. Þjóðfélög þeirra eru gott dæmi um hvernig púkarnir nærast hvor á annars óskunda; því öflugri sem vélin varð í höndum þeirra, því meiri vitleysu gátu þeir hrundið þjóðum sínum út í og því minna fór fyrir frelsi þegnanna. Þá er að víkja að gildisskynseminni — og er spurningin einfald- lega þessi; er það gott, eða réttlátt, þjóðskipulag sem byggir á mjög sterkum leiðtoga og mjög sterku skrifræðiskerfi? Svar mitt er stutt og laggott: Það hníga öll rök að því að slíkt stjómskipulag sé slæmt og því óskynsamlegt. Ég ætla að freista þess að lokum að rökstyðja þessa hugsun í örfáum orðum. Ef það er rétt ályktun hjá mér að sterkur leiðtogi styrki skrifræðið og dragi þannig úr frelsi, þá má leiða af líkum að veikur leiðtogi sem enga stjóm hefur á skrifræðinu, eigi tveggja kosta völ; að gangast skrifræðinu á hönd, eða gera sitt ýtrasta til að draga úr áhrifum þess. Þar sem freistingin er augljóslega mikil að velja fyrri kostinn, virðist mega ætla að skynsamlegt sé að hafa leiðtogana sem flesta og skipta sem oftast um þá. Með öðrum orðum, þá má ætla að því meira lýðræði — í þeim skilningi að lýðræði aukist eftir því sem fleiri hafa meiri áhrif á úrslit mála — því minni hætta stafi af skrifræðinu. Það skondna í þessu öllu er auðvitað að Weber benti sjálfur á að lýðræðið myndar mótvægi við skrifræðið, án þess þó að vilja mæla með Lýðnum í stað Leiðtogans.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.