Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 112

Hugur - 01.01.1991, Blaðsíða 112
110 Agúst Hjörtur Ingþórsson HUGUR IV Ef ég reyni að draga saman rök mín fyrir því að hafna stjórn- spekikenningu Webers, þá voru fyrstu andmæli mín þau að hún nær engan vegin því markmiði sem að var stefnt. Hún er sem sagt ekki skynsamleg í skilningi Webers! Það má hnykkja á þessu með því að benda á að öndvert við kenningu Webers þá dafna skrifræðispúkinn og leiðtogapúkinn prýðilega saman á fjósbita forræðis- og flathyggjunnar. Þjóni skrifræðispúkinn leiðtogapúkanum vel, þá vill leiðtoginn fyrir alla muni efla skrifræðið svo þjónustan verði enn betri; og svo tútna þeir báðir í takt á fjósbitanum. Sem betur fer er samkomulagið ekki alltaf fullkomið, heldur er þvert á móti mikið um rifrildi. Einu leiðtogarnir sem ég man eftir í svipinn sem virkilega réðu yfir skrifræðinu voru þeir Stalín, Hitler og Mussolíní. Þjóðfélög þeirra eru gott dæmi um hvernig púkarnir nærast hvor á annars óskunda; því öflugri sem vélin varð í höndum þeirra, því meiri vitleysu gátu þeir hrundið þjóðum sínum út í og því minna fór fyrir frelsi þegnanna. Þá er að víkja að gildisskynseminni — og er spurningin einfald- lega þessi; er það gott, eða réttlátt, þjóðskipulag sem byggir á mjög sterkum leiðtoga og mjög sterku skrifræðiskerfi? Svar mitt er stutt og laggott: Það hníga öll rök að því að slíkt stjómskipulag sé slæmt og því óskynsamlegt. Ég ætla að freista þess að lokum að rökstyðja þessa hugsun í örfáum orðum. Ef það er rétt ályktun hjá mér að sterkur leiðtogi styrki skrifræðið og dragi þannig úr frelsi, þá má leiða af líkum að veikur leiðtogi sem enga stjóm hefur á skrifræðinu, eigi tveggja kosta völ; að gangast skrifræðinu á hönd, eða gera sitt ýtrasta til að draga úr áhrifum þess. Þar sem freistingin er augljóslega mikil að velja fyrri kostinn, virðist mega ætla að skynsamlegt sé að hafa leiðtogana sem flesta og skipta sem oftast um þá. Með öðrum orðum, þá má ætla að því meira lýðræði — í þeim skilningi að lýðræði aukist eftir því sem fleiri hafa meiri áhrif á úrslit mála — því minni hætta stafi af skrifræðinu. Það skondna í þessu öllu er auðvitað að Weber benti sjálfur á að lýðræðið myndar mótvægi við skrifræðið, án þess þó að vilja mæla með Lýðnum í stað Leiðtogans.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.