Búnaðarrit - 01.01.1923, Side 69

BÚNAÐARRIT
63
taliÖ í ferðabók Olavíusar að heil bygðarlög hafi eyðst,
sumpart sjeu það einstök býli innan sveitanna; og er
það ekki nema eðlilegt að útkoman, viðburðarásin, verði
bú alla tíð, á meðan landgæðin fara minkandi, vegna
of-mikils ágangs á óræktað landið. Víðáttan fer vaxandi,
sem þarf bæði til útslægua, heimahaga og sumarhaga á
fjöllum.
Eyðing býlanna stafar þó sumstaðar af eyðing gróður-
lendisins, þar sem eldfjöll og ár hafa náð til, og lands-
spildur orðið öifoka — en uppblástur landsins verður,
því miður, að skoða fyrst og fremst að miklu leyli
mannaverk. En eigi er rúm til að rekja það hjer.
Fyrstn ræktnnarráðstafanir. — Jón EMksson, sá
mæti maður, og þeir aðrir þjóðnytjamenn 18. aldarinnar,
voru skelkaðir yfir útliti því, sem framundan var bún-
aði vorum, er þeim varð ljóst, hvílíkur urmull eyðibýla
væri um allar sveitir, sem skýlaust benti á aftuiförina.
Hann og fleiri sáu að aðalmeinið var, hve landið var
lítt ræktað. Tilskipanirnar um þúfnasljettun og garða-
hleðslu bera þess ljósann vott, ásamt ummælum þeirra.
En þeim hefir vart skilist til fulls, að það var hverri
dauðlegri tilskipun ofurefli að ætla að koma eyðijörðun-
um í byggingu, svo um munaði, því hávaðinn aí þeim
hlaut að vera lakari en þær bygðu, sem full örðugt var
að nytja og lifa á svo lífvænlegt væri.
Þeir hafa vitað sem var, að þúfnasljettun og aukin
ræktun, gat ekki tekið neinum skjótum framförum,
og því ætlað sjer að koma upp nýbýlum líka. Til þess
að ræktun yiði stórstig var eymdin of aðsverfandi og,
eins og líka reyndist siðar, bændurnir of vanir frá öfum
og öldum, að lifa á landinu eins og frá því var gengið
frá náttúrunnar hendi — taka það, sem náðist meðan
veðrið leyfði — eins og sjómenn — vera sjómenn á
landi.
Það má í þessu sambandi ekki gera of mikið úr því,