Búnaðarrit - 01.01.1990, Side 222

Komu sumstaðar í ljós greinilegar svaranir við þessi próf. Við slátrun á
svínum frá þeim 13 búum sem prófanir voru gerðar á, reyndust 45 vera með
berklabreytingar í hengiseitlum.
Var sjúkdómsgreining þessi staðfest með sýklaleit og sýklaræktun í
allmörgum tilfellum. Voru niðurstöður túlkaðar þannig aö um fuglaberkla
væri að ræða, enda hænsni oft höfð í sama húsi og svín á þessum árum.
Berklaveiki í sauðfé.
Berklaveiki í sauðfé mun vera mjög sjaldgæfur sjúkdómur. Nautaberklar
geta valdið útbreiddri berklaveiki í sauðfé en fuglaberklar eru því ekki eins
hættulegir, valda oftast fyrst og fremst eitlabólgu. Mannaberklar virðast
lítið skaðlegir sauðfé, og tilraunir til að sýkja sauðfé með mannaberklum
hafa yfirleitt ekki borið neinn árangur. Berklasmit í sauðfé hefur mjög
sjaldan fundist hér á landi.
Eins og kunnugt er barst garnaveiki til Islands með innfluttu karakúlfé frá
Þýskalandi áriö 1933. Það var þó ekki fyrr en árið 1938 að sjúkdóms þessa
varð vart á nokkrum þeirra bæja þar sem hinar útlendu kindur höfðu verið
geymdar og var hann fyrst greindur af Ásgeir Einarssyni dýralækni. Til að
kanna útbreiðslu garnaveikinnar og til að reyna að hefta útbreiðslu hennar
voru á næstu árum gerðar mjög víðtækar húðprófanir á sauðfé. Árlega voru
húöprófaðar þúsundir sauðfjár víða um land. Við þessar prófanir var ýmist
notað Johnin framleitt úr garnaveikisýklum eða fuglatuberculin (avian
tuberculin). Við þessar húðprófanir kom í Ijós að allmargt te svaraði
jákvætt, á bæjum þangað sem garnaveikin hafði enn ekki borist og veikin
því ekki finnanleg við krufningu í þeim kindum sem jákvætt svöruöu.
Einkum virtist bera á jákvæðri svörun þar sem fé gekk nálægt sjó og þar sem
mikið var um fuglalíf. Guðmundur Gíslason læknir rannsakaði mál þetta
nánar. 12 kindum sem svöruöu mjöggreinilega jákvætt við Johnin próf, þótt
engin garnaveiki væri í hjörðinni, voru krufðar vandlega. Kom þá í Ijós að í
hengiseitlum allra þessara kinda fundust vel afmarkaðir hnútar /: til 1 cm í
þvermál umluktir þykkum bandvefshjúp. Inni í Imutunum var draflakennd-
ur gröftur og sumstaðar sáust kalkmyndanir. Úr einum þessara hnúta tókst
að rækta fuglaberklasýkla. Því var talið að kindur þessar hefðu smitast af
fuglaberklum og þá sennilega frá sjófuglum þar sem ekki hafði verið um að
ræða samgang við hænsni. í sambandi við rannsóknir á útbreiðslu garna-
vciki hafa verið skoðuð líffæri úr tugum þúsunda sauðfjár víðsvegar af
Iandinu. Örsjaldan finnast viö slíka leit bólgur, sem gætu verið berklakyns.
Guðmundur Gíslason getur þess að þá sjaldan berklaskemmdir finnist
séu þær bundnar við hengiseitla. Lýsa þær sér oftast sem greinilegir hnútar í
eitlunum. bandvefur er venjulega mikið aukinn í eitlunum og á gegnskurði
sjást í hnútunum klasar af gulum títuprjónshausstórum þéttum örðum.
Stöku sinnum sjást kalkmyndanir í þessum hnútum einnig. Viö vefjaskoðun
220