Búnaðarrit - 01.01.1990, Qupperneq 239

almennt er kölluð með föstum armi. Innflutningur þessi olli þáttaskilum í
fyrirmælingum og öllum skurðgrefti. Grafa þessi gat rifið upp stórgrýti,
spænt upp samrunnin sandsteinslög og kólfuð hraun. Gröfur þessarar
gerðar eru mjög afkastamiklar vegna ntikils afls og léttleika í stjórnun. Er
áætlað, að vélagerð þessi hafi aukið afköstin í skurðgrefti unt allt að 100%.
Þegar flestar gröfur voru í skurðgrefti fyrir bændur, munu þær hafa verið
um 45 talsins, dreifðar um allt landið án tillits til erfiðra flutninga, t.d. var
grafa flutt á innrásarpramma frá Isafirði fyrir Horn í Árneshreppi í
Breiðafjarðareyjar og í Loðmundarfjörð og víðar. Þess var vandlcga gætt,
að afksekkt byggðarlög nytu jafnréttis við aðra, sem betur voru settir.
Það, sent gerði mögulegar þær fyrirmælingar, sem nauðsynlegar voru
fyrir gröftinn, var, að úr Framhaldsdeildinni útskrifuðust árið 1949, ogsíðar
á tveggja ára fresti, búfræðikandidatar, sem sumir hverjir voru á jarðræktar-
sviðinu og gátu annast ntælingar á þeim svæðum, sem þeir voru héraðsráðu-
nautar á.
Árið 1962 markar tímamót í sögu framræslunnar, er Vélasjóður flytur inn
finnskan lokræsaplóg, sem hannaður var af prófessor Pennti Kaitera, en
hann var mikill áhugamaður um ræktun mýra í norðurhéruðum Finnlands.
Kaitera hafði kontið þrisvar til Islands og aflað sér nokkurra kunnugleika á
íslenzku mýrlendi og framræslu þess og hafði trú á því, að lokræsaplógur
hans myndi reynast vel við íslenzkar aðstæður.
Pálmi Einarsson hvatti til kaupanna svo og Hjalti Pálsson, framkvæmda-
stjóri, sem sá um innflutning plógsins. Upprunalegi plógurinn var mjög
langur, og reyndist óþjált að koma honunt niður í rnjóa skurði. Vélasjóður
fékk Vélsmiðjuna Kletl h/f í Hafnarfirði til að endurbæta frumsmíðina
þannig, að hún hentaði betur okkar aðstæðum.
Þrír aðrir aðilar létu gera eða smíðuðu sjálfir lokræsaplóga af mismun-
andi gerð.
Upprunaleg hugmynd um endurbætur á ræktuðu landi með plógræslu
brást að mestu vegna missigs þess, sem fram kom á landinu. Plógræslan
hefur því að mestu færzt yfir í lokræslu beitilands með þeim árangri, að
mýrlendi með hálfgrösum breytist í heilgrasagróður.
Þetta ætti að létta verulega á beitarþunga búpenings á afréttarlöndum vor
og haust.
Kalárin, sem hófust upp úr 1965, sýndu, að framræslukerfi opinna skurða
var of gisið, 80-90m, þótt það hentaði góðviðristímabilinu, sem ríkt hafði
frá árinu 1920. Víða þurfti að þétta skurði og kýfa ræktað land, vegna þess
að, þar sem pollur myndaðist á landi, bauð það kalinu heim.
Árið 1951 tekur Búnaðarfélag Islands við af Verkfæranefnd að úrskurða
alla reikninga vegna skurðgraftar bænda, sem framlags áttu að njóta skv.
jarðræktarlögum, og svo varð einnig með plógræsluna skv. breytingu á
sömu lögum 1964. Lögin boðuðu einnig, að „ákvæðisvinna skal viðhöfð við
237