Faxi - 01.12.1983, Blaðsíða 8

Orkuveita Suðumesja
Orkubú Suðumesja
Eftirfarandi erindi flutti Albert K. Sanders, bæjarstjóri
íNjarðvík, á aðalfundi S.S.S. í október 1983
Fundarstjóri — góðir fundar-
menn.
I erindi þessu mun ég leitast við
að gera grein fyrir þeim aðstæðum
er liggja að baki hugmyndinni um
stofnun Orkuveitu Suðumesja. Ég
mun gera nokkur skil, þeim orku-
fyrirtækjum sem koma til með að
sameinast og gera grein fyrir hver
staða málsins er í dag.
1. Forsaga.
Á árinu 1945 tengdust Suður-
nesin rafkerfi landsins, þegar
Sogslínan kom hér suðureftir. Sú
línulögn átti sér langan aðdrag-
anda og mörg spor voru stigin og
mörgum hindrunum þurfti að ryðja
úr vegi áður en því marki var náð.
Allur undirbúningur þess máls og
frumkvæði var í höndum heima-
manna, en ágæt aðstoð var veitt af
ýmsum öðrum. Upphaflega var
gert ráð fyrir að línan væri eign
Suðurnesjamanna, en mál skipuð-
ust þannig að svo varð ekki. Æ
síðan hafa verið uppi þau sjónar-
mið hér suðurfrá, að heimamenn
eignuðust flutningshnuna.
Pað er svo ekki fyrr en um 1972
að verulegar umræður verða í
Iandinu um skipan orkumála, og
þeirri skoðun eykst fylgi að mið-
stýring orkudreifingar frá Reykja-
vík, sé ekki endilega besta lausnin,
aðrir möguleikar séu líka fyrir
hendi, þ.e. héraðsveitur.
Árið 1976, skipaði þáverandi
iðnaðarráðherra, Gunnar Thor-
oddsen, nokkrar nefndir til að
Arnartak hefur sent frá sér kass-
ettuna ,,Spámaðurinn“ eftir
Kahlil Gibran. Ljóðabálkurinn
hefur að geyma áhrifamestu
mannræktarljóð samtímans, enda
hafa þau selst í tíu milljónum ein-
taka. Jónína H. Jónsdóttir les
ljóðabálkinn, en Kristinn Reyr
flytur inngang. Gunnar Dal ís-
lenskaði.
Ljóðin eru ávöxtur hugljómun-
ar á Líbanonsfjalli og varði Gibran
mörgum árum í að fága ljóðin. Þau
eru talin hátindur verka hans. Þau
gera tillögur um orkudreifingu í
hinum ýmsu héruðum landsins.
Nefnd sú sem skipuð var í Reykja-
neskjördæmi, hélt nokkra fundi og
safnaði að sér miklum gögnum og
fékk m.a. álit sveitarstjórna í kjör-
dæminu. Álit sveitarstjórnamanna
var á þann veg að flestir vildu
óbreytt ástand, nema sveitarfélög-
in á Suðurnesjum, sem vildu taka
við orkunni frá Landsvirkjun í
Hafnarfirði og sjá síðan um dreyf-
inguna.
Onnur sveitafélög í kjördæminu
vildu óbreytt ástand hjá sér, enda
höfðu þau annað hvort bein tengsl
við Landsvirkjun, eða að Raf-
magnsveita Reykjavíkur annaðist
þeirra mál.
Áður en nefndin lauk störfum,
urðu stjórnarskipti og nefndin
lögð niður. Fullyrða má að innan
nefndarinnar sem skipuð var sjö
mönnum, þarafþrem Suðurnesja-
mönnum, hafi verið samstaða um
að gera tillögu í málinu skv. óskum
sveitarfélaganna.
Eftir stofnun Sambands sveitar-
félaga á Suðurnesjum, haustið
1978, tekur stjórn þess málið upp
og kannar möguleika á sameiningu
rafveitna á Suðurnesjum. Samin
eru drög að stofnsamningi og hann
lagður fram til kynningar á sameig-
inlegum fundi sveitarstjóma-
manna á Suðurnesjum sem hald-
inn var í Vogum í júní 1979. Vem-
legar umræður urðu um málið og
þá er fyrst hreift þeirri hugmynd að
hafa nú um langan aldur verið ung-
um og öldnum um víða veröld
uppspretta hugsvölunar og mann-
skilnings. Skáldskapur og kær-
leiksboðun em svo listilega sam-
ofin, að hvergi verður missmíði á
fundin. Ljóðalesturinn er fleygað-
ur tónlist við hæfi. Ljóðabálkurinn
var eilítið styttur til að hann rúm-
aðist á níutíu mínútna kassettu.
Upptöku annaðist Kvik sf.
Ernst Kettler. Umsjón var á hendi
Jóhannesar Helga.
sameining rafveitnanna væri að-
eins undanfari þess að rafveitumar
og Hitaveita Suðurnesja samein-
uðust í eitt fyrirtæki.
Á þessum fundi var samþykkt
að láta gera úttekt á dreifikerfum
rafveitnanna á Suðurnesjum. Til
verksins voru fengnir tæknimenn
frá Rafmagnsveitum ríkisins og
Rafmagnsveitu Reykjavíkur, þeir
Hersir Oddsson og Þorkell Jóns-
son, skiluðu þeir tveimur skýrslum
um málið, í apríl 1980 og maí 1980.
í framhaldi af því var haldinn
fundur með öllum sveitarstjórna-
mönnum á svæðinu í Sandgerði,
19. maí 1980. Miklar umræður
urðu um málið og sýndist sitt
hverjum eins og gengur. Ljóst var
þó að hæpið væri að sameining raf-
veitnanna ein og sér, næði fram að
ganga í öllum sveitarstjómum.
Segja má að menn skiptust nokk-
uð í tvo hópa, annars vegar þá sem
vildu þegar í stað sameina rafveit-
urnar og sem síðari tíma markmið
samruni við heitaveituna, og hins
vegar þá sem töldu enga ástæðu til
annars en að stíga skrefið til fulls
og sameinast strax í eina orku-
veitu, þ.e. hitaveituna og rafveit-
urnar. Að lokum var samþykkt
tillaga þess efnis að ,,nú þegar sé
tímabært að vinna markvisst að því
að sameinuð orkuveita verði
stofnuð á svæðinu þar sem Hita-
veita Suðurnesja og rafveitur
sveitarfélaganna verði sameinaðar.
Fundurinn skorar því á sveitar-
stjórnimar að taka formlega af-
stöðu til málsins með viljayfirlýs-
ingu sem allra fyrst.“
Enn er nefnd sett í málið og til'
nefna sveitarstjórnirnar einn
mann hver í hana. Niðurstaða
nefndarinnar liggur fyrir í mars
1982 og er hún á þann veg að sam-
eina beri rafveiturnar sem skref *
átt til sameiginlegrar orkuveitu.
Tillögur nefndarinnar hlutu ekki
náð fyrir augum allra sveitar-
stjórnanna þar sem sumar töldu að
aðild að sameiningu væri ekki
æskileg nema að um sameiningu
hitaveitu og rafveitna væri að
ræða.
Var nú fullreynt talið, að ekki
næðist samstaða um annað en alls-
herjar orkuveitu. ^
Þingmenn Reykjaness tóku nu
málið upp á Alþingi og fluttu
þingsályktunartillögu um að skipa
fimm manna nefnd til að semja
frumvarp um Orkubú Suðumesja.
Þingsályktunin var samþykkt 3.
maí 1982.
Ég hefi rakið nokkuð aðdrag-
anda málsins til að gera mönnum
grein fyrir því, að sameining raf-
veitnanna sérstaklega er út ur
myndinni og ástæðulaust að hefja
það mál upp á ný.
Ég mun nú í stuttu máli gera
grein fyrir þeim fyrirtækjum sem
rætt er um að verði í Orkuveitu
Suðurnesja.
Heitaveita Suðumesja
Hitaveita Suðumesja var stofn-
sett með lögum frá Alþingi í des-
ember 1974. Aðdragandi þess var *■
nokkuð langur og of langt mál að
rekja hann hér. Allur undirbún-
ingur og frumkvæði að stofnun
hitaveitunnar, var í höndum
heimamanna sem nutu ómetanlegs
stuðnings þingmanna kjördæmis-
ins, ráðamanna í orkumálum og
fjármálum þjóðarinnar, og síðast
en ekki síst, íslenskra tæknimanna
sem unnu þrekvirki við að leysa
ótrúlegustu tæknivandamál sem
upp komu við uppbyggingu orku-
versins. Hitaveita Suðumesja er
stórkostlegt tækniafrek, sem borið
hefur hróður íslensks hugvits og
SPÁMAÐURINN
208-FAXI