Frjáls verslun - 01.11.2002, Síða 44

SÉRFRÆÐINGAR SPfl í SPILIN
Spumingin tíl Guðmundar K. Magnússonar prófessors við Háskóla Islands er þessi:
Hagsveifla er ad baki. Gengi krónunnar hefur styrkst verulega á þessu ári,
verðbólga hefur hjaðnad, viðskiptajöfnuóur er orðinn jákvæður og hagvöxtur
sýnist vera að ná sér á strik. Hvað erþað í hagstjórninni hér innanlands að
öðru leyti sem skýrirþennan árangur öðru fremur?
Hver var galdurinn á bak
við „mjúku lendinguna“?
Guðmundur K.
Magnússon, prófessor
við Háskóla íslands,
telur að frekar eigi að
segja að kúrsinn hafi
verið leiðréttur í efna-
hagslífinu en að tekist
hafi að ná „mjúkri
lendingu" í þeim
skilningi að um
framleiðsluskell hafi
verið að ræða.
Rétt er að gera sér fyrst grein fyrir því að hagsveiflan sem vísað
er til var að mörgu leyti heimatilbúin verð- og eignabreytinga-
sveifla.
Framleiðsluhluti hagkerfisins gekk vel og þjóðartekjur jukust. í
heimsbúskapnum truflaði mest verðfall hlutabréfa og afleiðingar
þess. Jafnframt var leitast við að halda gengi krónunnar stöðugu.
En mikil útlánaaukning og viðskiptahalli varð til þess að gengis-
stefnan brast og verðbólgumarkmið var tekið upp í staðinn bæði af
nauðsyn og hyggindum. Utkoman varð verðbólguskot, gengissveifla
og eignaverðsbreytingar, sem birtist í gengistapi fyrirtækja og tapi á
hlutabréfum en hækkun á fasteignaverði.
Hagstjórnin fólst einkum í því að láta krónuna fljóta, viðhalda
háum vöxtum og tryggja að kjarasamningar færu ekki úr böndunum
en skipta sér ekki af verðmyndun að öðru leyti. Og viti menn, mark-
aðskerfið sá til þess að árangurinn lét ekki á sér standa. Á einu ári
tókst að ná betra jafnvægi í þjóðarbúskapnum án þess að framleiðsla
og hagvöxtur biðu hnekki af.
Það er því nær að tala um að með réttri hagstjórn hafi tekist að
leiðrétta kúrsinn fremur en tekist hafi að ná „mjúkri lendingu“ í þeim
skilningi að um framleiðsluskell hafi verið að ræða. Sveiflan var sem
sé vegna umframeftirspurnar og peningaþenslu en ekki aflabrests
og atvinnuleysis.
Það sem stendur því upp úr er að fijáls verðmyndun jafnar
misvægi milli framboðs og eftirspurnar og að aukið frjálsræði og
alþjóðavæðing er hagstjórn á Islandi ekki til trafala. 33
Sveiflan var sem sé vegna umframeftirspurnar og
peningaþenslu en ekki aflabrests og atvinnuleysis.
Hagstjórnin fólst einkum í því að láta krónuna
fljóta, viðhalda háum vöxtum og tryggja að kjara-
samningar færu ekki úr böndunum en skipta sér
ekki af verðmyndun að öðru leyti.
44