Frjáls verslun - 01.11.2004, Síða 6

RITSTJÓRNARGREIN
EKKIERU ALLIR A EINU MALIUM UTRASINA!
Græða örfáir á útrásinni?
Nýlegavar ég spurður að þvi af nemanda í viðskiptafræði
hvort útrásin væri ekki stórlega ofinetin - hvort allt þetta tal um
stórfelldan hagnað íslensks viðskiptalífs af útrásinni væri ekki
blekking því að hans mati væru það fyrst. og fremst örfáir kaupa-
héðnar sem högnuðust. Þetta eru skemmtilegar vangaveltur.
Hvemig græðir íslenska hagkerfið á útrásinni, ljárfestingum
íslendinga erlendis? Er hún kannski einskis virði fyrir okkur
flest? Eg svaraði á þá leið að gróðinn fælist í arðinum af erlendu
þréfunum; gengishagnaðinum af erlendu bréfunum; hagnaði
íslensku bankanna af viðskiptum tengdum Ijármögnun þessara
fjárfestinga; fleiri atvinnutækifærum Islendinga erlendis; auk-
inni þekkingu og reynslu í alþjóðlegum viðskiptum; góðu for-
dæmi fyrir komandi kynslóðir; nýrri hugsun - en fyrst og fremst
væri hagnaðurinn í formi gengishagnaðar af hlutabréfum í þeim
fyrirtækjum sem stæðu í útrásinni. Þau væru skráð hér á landi,
greiddu hér skatta og skyldur, og hagn-
aðurinn af útrásinni kæmi hluthöfum
þeirra mest til góða. Þó það nú væri!
Það væri með útrásina eins og önnur
hlutabréfaviðskipti; hagnaðurinn kæmi
frá arðgreiðslum og gengishækkun bréf-
anna. Utrásin skapaði hins vegar ekki
gnótt nýrra starfa hér á landi - nema þá
óbeint.
RAUNAR ER TIL útrás sem skapar
mörg ný störf á íslandi. Það er útrás Flug-
leiða og annarra í ferðaþjónustu sem draga hingað til landsins
hundruð þúsundir ferðamanna. Annar angi af þessari útrás er
skráning erlendra fyrirtælqa hérlendis vegna hagstæðs skatta-
umhvertis. Þau eru ekki með neina eiginlega starfsemi hér, enda
svonefnd skúffufélög, en þau eru hýst hérlendis. Því má segja að
þeir Halldór Asgrímsson og Davíð Oddsson taki þátt í útrásinni
með því að hafa hér hagstætt skattaumhverfi fyrir fyrirtæki og
dragi þannig hingað til lands erlend félög sem kjósa að greiða
skatta á Islandi. Ef til vill er þetta fyrsti vísirinn að gömlum draumi
margra um að gera Island að fjánuálamiðstöð í AtlantshaJi. Að vísu
heíiir Geir Haarde fjármálaráðherra sagt að útrásin margnethda
hefði kallað á aukin skattsvik. „Hugmyndin með útrásinni var ekki
sú að menn kæmu sér upp nýjum skattsvikaleiðum," sagði Geir
og var þama að skjóta á þá Islendinga sem skrá félög sín í skatta-
paradísum erlendis til að njóta aukinna skattfríðinda. Hann telur
bersýnilega að arðurinn af fjíirfestingjnum berist ekki sem skyldi
hingað til lands heldur sé skotið ólöglega undan.
ÞAÐ ER EKKERT SKRÍTIÐ þótt fólk velti því fyrir sér
hvort heildin eða bara örfáir kaupsýslumenn græði á útrásinni
- og hvort stöðugur fréttaflutningur af henni skipti almenning
svo miklu máli þegar allt kemur til alls. Islenskir athafnamenn
og félög þeirra hafa Jjárfest fyrir um 400 milljarða í erlendum
fyrirtækjum á síðustu tvéimur árum. Ohbinn af Jjárfestingunum
er á þessu ári. Stærsta ljárfesting Islendinga erlendis til þessa
eru kaup KB banka á danska bankanum FIH sl. vor upp á 84
milljarða króna. I öðru sæti er nýleg yfirtaka Baugs á bresku
matvörukeðjunni Big Food Group í Bretlandi en í þeirri yfirtöku
var verðmæti Big Food Group metið á um 40 milljarða. Með
endurljármögnun félagsins og öðru tilheyrandi er verkefnið allt
um 110 milljarðar. Islandsbanki er að yfirtaka BN banka í Noregi
á 35,5 milljarða. Björgólfur Thor Björgólfsson hefur staðið í stór-
ræðum ásamt fleirum við kaup Islendinga á símafyrirtækjum
í Búlgaríu og Tékklandi fyrir hátt í 60 milljarða. Þá keypti SÍF,
sem metið var á 7 milljarða, Labeyrie Group í Frakklandi á 29
milljarða króna. Stórhugurinn blasir við.
ÚTRÁS ER ÖRUGGLEGA ORÐ
ARSINS 2004 í íslensku viðskiptalífi. Skiptir
þar engu þótt mikill tíma hafi farið í það á
árinu að ræða fjölmiðlafrumvarpið, krónuna
og bólginn hlutabréfamarkað á Islandi sem
hefur hækkað nfiklu meira en í nágranna-
löndunum. Ef til vill erum við þar komin
að árangri útrásarinnar og svari við spum-
ingunni í upphafi. Hluthafar í Actavis hafa
hagnast stórlega á umsvitum fyrirtækisins
erlendis. Sama er að segja um hluthafa í KB banka, Bakkavör,
Baugi Group og áfram mætti telja.
ÚIRÁS ÍSLENSKU Jjárfestanna hefur vakið mikla athygli
erlendra tjölmiðla. Þeir vekja furðu allra fyrir hraða sinn og kapp
- og að engu sé líkara en peningar vaxi á trjánum þegar þeir eigi
í hlut Aðrir tala um fifldirfsku og að það sé enginn vandi að belgja
sig út og tjárfesta þegar bankar ausi í mann peningum. Þannig
er td. augljóst að danskt viðskiptalíf er enn í léttu sjokki eftir að
Islendingar keyptu flaggskipið í danskri verslun, Magasin du
Nord. Auðvitað getur útrásin orðið fyrir skipbroti og allt farið í
vaskinn. Það er engin ný bóla að hlutabréfaviðskipti eru áhættu-
söm. Eg hef samt trú á að útrásin eigi eftir að datha ertn frekar.
STORHUGUR EÐA FÍ FLDIRFS K\? Menn geta svo sem
nefnt útrásina hvað sem er. Það veit hins vegar á gott þegar banki
eins og Bank of Scotland lánar Islendingum á einu bretti marga
tugi milljarða króna til að kaupa og endurfjánuagna breskt stór-
fyrirtæki. Bankinn hlýtur að sjá einhveija glóru í þeim viðskiptum
- ella myndi hann ekki lána krónu. Gö
Jón G. Hauksson
Stórhugur eða fífldirfska?
Það er nú það. Það veit hins
vegar á gott þegar banki eins
9g Bank of Scotland lánar
Islendingum á einu brettí
marga tugi milljarða króna.
Bankinn hlýtur að sjá einhverja
glóru í þeim viðskiptum.
6