Frjáls verslun - 01.11.2004, Page 71

félagsins, en oft er treyst á starfsmenn félags-
ins og/eða utanaðkomandi sérfræðinga við
uppbyggingu á verkferlum og eftírliti.
Ljóst er að ábyrgð á því að nægilegt eftírlit
sé haft með bókhaldi og meðferð flármála hvílir
lögum samkvæmt alltaf á sþ'ómarmönnum
og þá ábyrgð geta stjómarmenn ekki fellt á
aðra. Því er nauðsynlegt fyrir sljómarmenn
að þekkja vel tíl þessara mála og selja sig vel
mn í rekstur félagsins í megindráttum. Ekki er
hægt að gera þær kröfur til stjómarmanna að
þeir selji sig inn í öfl smáatriði í rekstri, en dómstólar hafa gert þær
kröfur að sljómarmenn þekki til rekstursins í megindráttum.
b. Eftírlit um að skipulag félags og starfsemi sé jafiian í
réttu og góðu horfi
1. mgr. 68. gr. hfl.
Félagsstjóm fer með málefni félagsins og skal annast um að
skipulagfélags ogstarfsemi sé jafnan í réttu oggóðu horfi. Félags-
stjóm ogframkvæmdastjóri fara með stjóm félagsins.
Þessi liður er umfangsmikDl og getur verið mjög mismunandi
eftir eðli og umfangi félags hveiju sinni. Því er mMvægt að stjóm-
armenn setji sig ekki aðeins inn í rekstur félagsins í megindráttum
og markmið þess, heldur einnig þekki vel það starfsumhverfi sem
félagið er í, s.s. lagaumhverfi þess.
Stjómarmenn geta ekki fint sig ábyrgð Þáttur hvers stjómar-
manns um sig yrði metinn ef stjómarmenn yrðu dæmdir, þ.e.
ábyrgð er bundin við hvem sljómarmann um sig. Þannig gæti td.
verið tekið tiDit tíl þess ef einhver einn stjómarmaður er nýbyrj-
aður, þ.e. honum gefinn einhver tími tD að koma sér inn í málefni
og rekstur félagsins, einnig ef stjómarmaður væri sannariega
hættur störfum hjá félaginu - en þá væri mikilvægt að hann segði
sig formlega úr stjóm félagsins. Hins vegar gæti stjómarmaður
ekki vísað tíl þess að hann hefði lítið starfað með stjóminni eða
ekki sett sig Din í mál, ekki haft þekkingu á þessu o.sirv.
Stjómarmönnum ber að sýna frumkvæði, þeDn ber að koma
á vb-ku eftírDti og þeD- þurfa ekki að hafa sérþekkDigu til að feDa
á sig ábyrgð. Stjóm þarf að geia framkvæmdastjóra stefhu og
fyrirmæD, m.a. um framkvæmd laga og regDia, eftír því sem við
á. Stjómarmönnum ber að koma á skDvirku eftirDtí með öDum
helstu rekstrarþáttum félagsDis.
Líta ber til þess að ef sérstakar ástæður em tíl að gmna stjóm-
endur fyrirtækja um lögbrot, td. óskýrt bókhald eða skýringar
vantar, ásakanir um lögbrot félaga á opmberum vettvangi, td.
rökstuddar ásakarfir um samkeppnisbrot í tjöDniðlum, þá má ætla
að það gefi stjómarmönnum sérstakt tílefni tD athafna - þeim ber
þá að láta taka út umrædda verkþætti hjá félagDiu til að kanna
hvort þar sé pottur brotinn eða eitthvað megi betur fara í skipu-
lagi og starfsemi félagsDis. Hugsanlega gæti komið upp sú staða
að eDihver stjómarmanna væri blekktur, þ.e. fengi vísvitandi
rangar upplýsDigar frá stjómendum félagsDis eða öðmm stjómar-
rnönnum. EðDlegt væri að dómstólar tækju sérstakt tílDt til þess
ef stjómarmaðurinn sannarlega kaDaði eftír gögnum frá félagDiu
STJÚRNUN
tD eftírDts en hefði verið blekktur.
Væm upplýsingamar td. trúverð-
ugar og gæfu ekki frekari tilefni tíl
athafna af hátfu shómarmannsDis
mættí Dta svo á að hann hafi í raun
sDmt skyldu sDrni. - Ljóst er að aDD
þessD þættír kæmu til skoðunar
hjá dómstólum og leggja yrði mat
á aðstæður hverju sDini.
Stjómarmenn geta ávaDt kaDað
eftír gögnum úr rekstri félagsDis.
EðlDegt er að fjaflað yrði um sDka gagnaöfiun í starfsreglum
stjómar, sbr. 70. gr. hfl., þ.e. að hún fari eftir eðblegum leiðum
innan félagsins hverju sbini, td. í gegnum innra eftírbt félagsDis
eða í gegnum framkvæmdastjóra. UndanskDja má gögn sem geta
verið viðkvæm vegna samkeppnissjónarmiða svo og trúnaðar-
skjöl sem em ekki þess eðbs að þau þurfi að koma Drn á borð
stjómar.
Hafi stjómarmaður rökstuddan grun um að misferb eigi sér
stað innan félags er eðblegt að hann upplýsi hluthafafund um það
og í alvarlegustu tDfeDum að hann leiti tíl lögreglu / opDiberra
eftírbtsaðDa. Stjómarmaðurinn hefur skyldur gagnvart félagDiu
og öDum hluthöfum. Þá hafa stjómarmenn sjáDistæðar skyldur tíl
þess að sjá tD þess að starfsemi félagsDis sé í samræmi við lög og
reglur svo ekki komi tíl refsi- eða skaðabótaábyrgðar. Ef sljómar-
maður freystir sér ekki tíl þess að sinna eftiríitsskyldu sDmi þá er
eðblegast að hann segi sig úr stjóm félagsDis, en það er honum
heDrfilt hvenær sem er.
Hvað geta stjórnarmenn gert til að takmarita áhættu sína? Ekki
er tD neDi góð regla sem tiyggD stjómarmenn í eitt skipti fyrir öb.
Þó geta þeD sDmt eftírbtsskyldu sinni með ýmsu mótí, abt eftír eðb
og umfangi félagsins hveiju sDrni, en þeDn leiðum verða ekki gerð
tæmandi skD hér. Þegar skipað er í stjóm félags er mikDvægt að
hafa breidd í stjóminni, þ.e. ekki hafa „ebisleita" stjóm - og huga
vel að hæfi stjómarmanna svo og tengslum þeDra við félagið og
hluthala.
Skylt er stjóm að setja sér starfsreglur stjómar, sbr. 70. gr.
hfl. Mikflvægt er að setja skýrar starfsreglur, td. um það hvað
sé í verkahring stjómar annars vegar og framkvæmdastjóra hDis
vegar. Hver stjómarmaður þarf að þekkja vel tíl félagsDis, mark-
miða þess og starfsemi í meginatriðum, auk þess að þekkja tíl
umhverfis sem félagið staifar í hverju sflmi. Stjómarmönnum
ber að sýna frumkvæði í upplýsingaöflun tíl stjómar en ekki taka
gagnrýnislaust við gögnum frá framkvæmdastjóra - og kafla þá
eftír nauðsynlegum gögnum ef eitthvað á vantar. Stjóm skal gefa
framkvæmdastjóra stefnu og fyrirmæb í stærri málum, svo og
kafla eftír úttektum sérfræðfliga og tfllögum tfl úrbóta þar sem
þörf er.
DÆMI UIVI SÉRSTAKAR RÁÐSTAFANIR
a. Skipun sérstakrar endurskoðunamefiidar.
Hlutverk sérstakrar endurskoðunamefndar væri m.a. að fara
yfir fjárhagslegar upplýsingar og fyrirkomulag upplýsinga-
Hæstiréttur sakfelldi
stjómarmanninn, í dómnum
kom fram: „Verður að gera þær
kröfur tíl hennar, að hún aflaði
sér vitneskju um rekstur félagsins
í höfuðdráttum. Attí henni því að
vera kunnugt um verðlagsbrot
félagsins sem framið hafði verið
að staðaldri í langan tíma.“
71