Almanak alþýðu - 01.01.1930, Blaðsíða 72

ástæða til að tala um sekt í einu tilfellinu en
öðru. Og þetta er að eins heilbrigð skynseini,
en það er sú tegund heilbrigðrar skynseini, sem
kristin siðfræði og háspeki er fjandsamleg.
Þegar dæma skal um siðferðisáhrifin, sem ein-
hver stofnun gerir á pjóðfélagið, pá verðum
vér að taka tillit til þess, hvers konar hvatn-
ingu þessi stofnun feli í sér, og að hve miklu
leyti stofnunin fylgir fram þessari hvatningu í
þjóðfélaginu. Stundum er hvatning sú, sem um
er að ræða, fullkomlega augljós, stundum að
einhverju leyti dulin. Fjallgönguklúbbur felur
til dæmis i sér hvatningu til æfintýra, og vis-
indalegur félagsskapur felur í sér hvatningu til
þekkingar. Fjölskyldan sem stofnun felur i sér
afbrýðissemi og foreldristilfinningar; knatt-
spyrnufélag eða stjórnmálaflokkur felur i sér
hvatningu til kappleiks; en tvær hinar mikils-
verðuslu þjóðfélagsstofnanir, ríkið og kirkjan,
hafa mun flóknari sálfræðilega uppistöðu. Hinn
upprunalegi tilgangur rikisins er bersýnilega
sá að skapa öryggi gegn innri og ytri fjendum.
Hann á rót sína að rekja til þeirrar tilhneig-
ingar hjá börnum að hnappast saman í flokk,
þegar þau eru óttaslegin, og skygnast um eftir
einhverjum fullorðnum, sem geti gefið þeim
öryggi. Uppruni kirkjunnar er enn flóknari. Á
þvi leikur enginn vafi, að þýðingarmesti þáttur
trúarinnar er ótti; þetta er þann dag í dag
ljósast af því, að alt, sem vekur skelk, verður
til þess að snúa hugum fólks til guðs. Orustur,
peslir og sjávarháski verður alt til þess að
gera menn trúhneigða. Samt sem áður skír-
skotar trúin til inannsins á fleiri vegu en með
68