Morgunblaðið - 22.02.2009, Blaðsíða 43

Umræðan 43
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 2009
• Rótgróin bílaleiga í eigin húsnæði. Ársvelta 120 mkr. EBITDA 30 mkr.
• Narfeyrarstofa. Glæsilegt veitingahús í eigin húsnæði á besta stað í
Stykkishólmi. Góður og vaxandi rekstur. Góður hagnaður.
• Rótgróin heildverslun með neytendavörur. Ársvelta 160 mkr. EBITDA 45
mkr.
• Eitt vinsælasta vínveitingahús landsins. Ársvelta 250 mkr. EBITDA 90
mkr. Engar skuldir. Mjög hagstætt dæmi fyrir fjárfesta.
• Sölustjóri-meðeigandi óskast að FIAT umboðinu á Íslandi. Sjá nánar á
www.kontakt.is.
• Stórt innflutnings- og framleiðslufyrirtæki með miklar erlendar skuldir, sem
gert er ráð fyrir að verði afskrifaðar að hluta við eigendaskipti.
• Meðfjárfestir óskast við kaup á rótgrónu dönsku framleiðslufyrirtæki. Sam-
þykkt kauptilboð, fjármögnun og áreiðanleikakönnun liggur fyrir. Viðkom-
andi þyrfti að leggja fram 20 millj. DKK.
182 fm skrifstofur, 4. hæð, lyftuhús. Móttaka, skrifstofur,
fundarherb., opið rými, eldhús, salerni og ræsting.
Húsnæði í góðu standi, mjög gott útsýni,
tölvu- og símalagnir.
Laust 1. mars. Hagstæð leiga. Húsnæðið er án kvaðar um vsk.
Upplýsingar gefur Magnús í síma 820 2206.
Til leigu Bolholt
Bakkabraut 2 - Kópavogi
TIL LEIGU 480 FM IÐNAÐAR- OG GEYMSLUHÚSNÆÐI
Til leigu mjög gott ca 480 fm iðnaðar-
og geymsluhúsnæði við Bakkabraut í
Kópavogi. Í boði er:
· Mjög góð lofthæð rúm 6,5 m
· Stór innkeyrsluhurð
· Góð skrifstofu- og salernisaðstaða
· Góð aðkoma og stórt malbikað
útisvæði
· Góð staðsetning
· Hagstæð leigukjör
Guðrún Árnadóttir lögg. fasteignasali
Sími 530 1500 • Heimasíða www.husakaup.is
Jón Gretar Jónsson
Sölumaður
GSM. 617-1800
ÞAÐ er fastur liður
að „listamannalaun“
komi til umræðu um
þetta leyti árs þegar
árleg úthlutun er um
garð gengin. Fyrir
kemur að nokkurrar
ónákvæmni gæti og
misskilnings, til að
mynda í umfjöllun
Stöðvar 2 nú nýlega. Því er ekki
nema rétt og skylt að rifja upp
helstu staðreyndir mála.
„Listamannalaun“ sem svo eru
kölluð eru starfslaun sem listamenn
geta sótt um árlega skv. lögum nr.
35 frá 1991 og hafa því verið við
lýði í 18 ár. Þau eru veitt til 3 mán-
aða skemmst, eins árs lengst – en
þó er í örfáum tilfellum heimilt að
veita þau allt að 2-3 árum. Upp-
hæðin nemur nú kr. 266.737 á mán-
uði. Af henni dragast síðan lífeyr-
isgreiðslur, orlof og skattur.
Úthlutun launa af hálfu hins op-
inbera til listamanna á sér þó mun
lengri sögu og mun t.a.m. hafa
tíðkast alla 20. öldina, ýmist út-
hlutað beint af alþingismönnum eða
aðilum sem þeir tilnefndu. Það fyr-
irkomulag var listamönnum ógeð-
fellt og því langþráður ávinningur
þegar lögin um starfslaun tóku
gildi, þar sem gengið var út frá
hlutlægum vinnubrögðum bæði við
umsókn og úthlutun launanna. Sótt
var um til að inna af höndum til-
tekið starf sem til þess bær nefnd
lagði mat sitt á, en að því loknu
skilaði viðkomandi listamaður
skýrslu um framgang verksins. Og
kæmi því aðeins til greina við aðra
úthlutun að fyrirheit um verk og
framgang hefðu gengið eftir.
Í nýlegri frétt á Stöð 2 var talað
um hóp manna sem væru „áskrif-
endur að starfslaunum“. Hvað
skyldi vera átt við með því? Er
fréttamaðurinn áskrifandi að sínum
launum? Væntanlega hefur hann
sótt um starfið og verið ráðinn til
verksins sem hann síðan sinnir –
og er umbunað í samræmi við það.
Þá er athyglisvert að hann tiltók
einvörðungu rithöfunda, en þeir
eru að sjálfsögðu aðeins hluti lista-
manna, af 1.200 mánaðarlaunum
koma 480 í þeirra hlut.
Annað mál er það
að rithöfundar eiga í
óvenju ríkum mæli
undir starfslaunum að
geta stundað vinnu
sína óskiptir. Íslensk-
ur höfundur skrifar
fyrir eitt minnsta mál-
svæði í veröldinni. Í
dag er meðalupplag af
íslenskri skáldsögu
1.000 eintök – sem er
risavaxið – menn þýði
það yfir á dönsku (20
þúsund eintök),
frönsku (200 þúsund eintök), amer-
ísku (milljón eintök). Sem breytir
ekki því að ritlaun höfundar fyrir
bók í þúsund eintökum nema um
600 þúsundum kr. Nú tekur að
meðaltali tvö ár að vinna bók þann-
ig að laun höfundarins deilt með
tveimur nema um 300 þúsund kr. á
ári. Af þessu ætti hvert mannsbarn
að sjá að starfið er ekki gerlegt
nema samfélagið úrskurði að það
eigi rétt á sér og skapi því grund-
völl.
Hvers vegna skyldi samfélagið
gera það? Jú, lífæð þeirrar þjóðar
sem hér lifir og starfar er íslensk
tunga. Það er hún sem sérkennir
okkur og réttlætir sem sérstaka
þjóð. Það undur að svo fámennur
hópur skuli megna að halda úti sér-
stakri tungu er fyrst og fremst að
þakka bókmenntum þjóðarinnar og
þeirri almennu skáldskapar- og
fræðaiðkun sem hingað til hefur
talist sérkenna okkur á verald-
arvísu.
En staðreyndirnar eru þarna: ís-
lenskur bókamarkaður er of smár
til að halda uppi atvinnuhöfundum
einn sér. Menn hugleiði að höf-
undur á borð við Halldór Laxness
var lengst af á hæsta skáldastyrk
af hálfu hins opinbera – og halarófa
annarra höfunda sem við stærum
okkur af vann verk sín með stuðn-
ingi af listamannalaunum: Davíð
Stefánsson, Þórbergur Þórðarson,
Jóhannes úr Kötlum, Steinn Stein-
arr, Guðmundur Hagalín, Tómas
Guðmundsson … listinn fer langt
út yfir takmörk þessarar greinar.
Starfslaunin gera að verkum að
hverju sinni getur nokkur hópur
manna og kvenna helgað sig list
sinni – og hefur nú þegar borið
þann ávöxt að hér ríkir óumdeild
gróska á öllum sviðum lista. Sem
nota bene leggja til þjóðarbúsins
margfalda þá upphæð sem til
þeirra er veitt – í hlutföllum útsæð-
is og uppskeru. Hlutur lista í
landsframleiðslunni er talinn nema
um fjórum hundraðshlutum eða um
50 milljörðum króna – á meðan
heildarupphæð starfslauna er 330
milljónir!
Að því er skáldskapinn varðar
hafa á umræddu tímabili sprottið
upp höfundar og orðið til bók-
menntaverk sem bera gróskunni
ótvírætt vitni. Og starfa þeirra
gætir að sjálfsögðu í ótal ferlum úti
um allt samfélag: bókaútgáfu,
prentsmiðjum, auglýsingastofum,
fjölmiðlum … Sem breytir ekki því
að stór hluti af vinnu rithöfunda er
sjálfboðavinna. Starfs síns vegna er
hann kallaður til af ótal tilefnum í
útvarpi, sjónvarpi, í grunnskólum
jafnt sem háskólum og málþingum
– alls staðar þar sem umræðu og
umþenkingar er þörf – oftast nær
án þóknunar. Að ógleymdu því að
það starf sem hann innir af hendi
við sköpun verksins heimtar fram-
lag sem seint yrði mælt með skeið-
klukku eða verðlagt. Þetta gerir
höfundurinn af fúsum og frjálsum
vilja af því að hann trúir að það
hafi merkingu – ekki aðeins fyrir
hann sjálfan, heldur samfélagið allt
í bráð og lengd.
Um starfslaun listamanna –
að gefnu tilefni
Pétur Gunnarsson
skrifar um mik-
ilvægi listamanna-
launa
»Hlutur lista í lands-
framleiðslunni er
talinn nema fjórum
hundraðshlutum eða 50
milljörðum króna – en
heildarupphæð starfs-
launa er 330 milljónir!
Pétur Gunnarsson
Höfundur er formaður
Rithöfundasambands Íslands.
@Fréttirá SMS
@