Morgunblaðið - 22.02.2009, Blaðsíða 6

6 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 2009
Stofnfjáreigendur í SparisjóðiHafnarfjarðar [SPH] voru upp-
runalega ábyrgðarmenn sjóðsins í
sameign. Ný lög voru sett um fjár-
málafyrirtæki árið 2002 og í þeim er
gert ráð fyrir framsali stofnfjár-
hluta. Nokkru áður hafði þó legið
fyrir álit lagaprófessors sem fól í
sér að bann við framsali væri and-
stætt eignaréttarákvæðum stjórn-
arskrárinnar. Grænt ljós var gefið á
framsal og þar með var kominn
verðmiði á hlutina. Stofnfjáreig-
endur, sem margir höfðu komið að
SPH í tengslum við bæjarstjórn-
arsetu sína, áttu skyndilega hlut
sem metinn var á fleiri milljónir
króna. Hallarbylting varð í Spari-
sjóði Hafnarfjarðar í apríl 2005 þeg-
ar fimm stofnfjáreigendur buðu sig
fram gegn sitjandi stjórn og sigruðu
á aðalfundi. Páll Pálsson varð nýr
stjórnarformaður. Í kjölfar samruna
SPH og Sparisjóðs vélstjóra marg-
faldaðist verðmæti stofnfjárhlut-
anna.
Á síðasta ári komst Samkeppn-iseftirlitið að þeirri niðurstöðu
að þar sem þorri hlutafjár í Byr og
Glitni væri í eigu sama fyr-
irtækjahóps og vegna þeirra tengsla
sem fyrirfyndust innan þessa hóps
þyrftu félögin að tilkynna samruna
Byrs og Glitnis, þ.e. eigendur þeirra
væru í reynd þeir sömu. Meðal ann-
ars var um að ræða eignarhaldsfélög
tengd Jóni Ásgeiri Jóhannessyni,
Þorsteini M. Jónssyni, Hannesi
Smárasyni og Magnúsi Ármann.
Þessi ákvörðun Samkeppniseft-
irlitsins var kærð til áfrýjunarnefnd-
ar samkeppnismála sem felldi hana
úr gildi þar sem annmarki á meðferð
Samkeppniseftirlitsins væri svo
„verulegur að úr honum verði ekki
bætt við meðferð málsins hjá áfrýj-
unarnefnd samkeppnismála“, svo
vitnað sé í úrskurðinn.
Þess ber að geta að það var ein-
mitt Glitnir sem fjármagnaði stofn-
fjáraukninguna umdeildu í Byr í des-
ember 2007 sem var forsenda
þeirrar ákvörðunar sem tekin var í
apríl 2008 um útgreiðslu arðs til
stofnfjáreigenda upp á 13,5 millj-
arða króna.
Atburðarásin
Eftir Þorbjörn Þórðarson
thorbjorn@mbl.is
Í
SKÝRSLUTÖKUM hjá lögreglu neitaði
Karl Georg Sigurbjörnsson hæstarétt-
arlögmaður, sem hefur verið ákærður
fyrir fjársvik, að gefa upp hver væri um-
boðsmaður á Íslandi fyrir svissneska
aflandsfélagið A Holding. Hann vísaði á umboðs-
mann í Sviss og gaf ekki upp nöfn raunverulegra
eigenda.
A Holding var stýrt frá Lúxemborg. Eigand-
inn er Baugur Group og forsvarsmaður er Stef-
án H. Hilmarsson, fjármálastjóri Baugs.
Karl Georg hefur verið ákærður fyrir fjársvik
með því að hafa styrkt og hagnýtt sér ranga
hugmynd stofnfjáreigenda í Sparisjóði Hafn-
arfjarðar [SPH] um raunverulegt verðmæti
stofnfjárhluta í sparisjóðnum. Þeir fimm stofn-
fjáreigendur sem kærðu fóru á mis við 200 millj-
ónir króna, þ.e 40 milljónir hver. Stofnfjáreig-
endurnir gengu frá sölu bréfa sinna á
lögmannsstofunni Lögmönnum Laugardal hinn
ber 2006 og mynduðu í kjölfarið Byr, en við-
ræður um sameiningu hófust í apríl 2006. Áætl-
un um kaup stofnfjárbréfa í SPH í maí 2005,
þegar aðilar tengdir Baugi keyptu stofnfjárbréf,
virðist hafa miða að því að tryggja eignarhald
þeirra yfir SPH en verðmæti sjóðsins margfald-
aðist við samrunann við SPV. Á þessum tíma
virðist sem hópur manna í bankaheiminum hafi
búið yfir upplýsingum um að sameining spari-
sjóðanna væri á döfinni og aðstöðumunurinn því
augljós. Nokkrar umræður höfðu þó átt sér stað
á þessum árum um samruna sparisjóða almennt.
Magnús Ármann, sem er stærsti stofnfjáreig-
andi Byrs í dag í gegnum eignarhaldsfélagið
Imon ehf., gaf skýrslu fyrir dómi á fimmtudag-
inn símleiðis og sagði að ástæða kaupa sinna á
stofnfjárhlutum væri að fyrir hefði legið „við-
skiptaplan“ um sameiningu sparisjóða og því
hefði sér fundist þetta gott kauptækifæri. Hann
keypti í júní 2005 fyrir 45 milljónir króna á hlut,
tíu mánuðum áður en grunlausir stofnfjáreig-
endur seldu sína hluti á lögmannsstofu Karls
Georgs á 25 milljónir króna á hlut. „Þessi við-
skipti eru dæmigerð fyrir það siðferði sem við-
gekkst í íslensku viðskiptalífi,“ segir Helgi
Magnús Gunnarsson saksóknari. Magnús Ár-
mann sagði að 45 milljónir króna á hlut hefði
virst gott verð. Sem kom svo á daginn því verð-
mæti stofnfjárhlutanna margfaldaðist við sam-
einingu sparisjóðanna.
Peð á skákborði auðs
 Baugur Group stýrði kaupum á stofnfjárhlutum í Sparisjóði Hafnarfjarðar bakvið tjöldin
 „Þessi viðskipti eru dæmigerð fyrir það siðferði sem viðgekkst í íslensku viðskiptalífi“
Ákærður Karl Georg Sig-
urbjörnsson lögmaður er
ákærður fyrir fjársvik. Hann
var þó líklega aðeins leikmaður
í áætlun auðmanna sem snerist
um að tryggja völd og áhrif í
Sparisjóði Hafnarfjarðar.
10. febrúar 2006. Karl Georg hafði svo milli-
göngu um sölu bréfanna þremur dögum síðar á
nær tvöföldu verði.
A Holding keypti mikið magn stofnfjárbréfa,
fyrir alls 1,5 milljarða króna samtals, á 25 millj-
ónir króna fyrir hvern hlut og seldi svo aftur til
tengdra aðila fyrir 45 milljónir á hlut. Í skýrslu-
tökum hjá lögreglu sagðist Pálmi Haraldsson,
framkvæmdastjóri Fons og einn kaupenda stofn-
fjárbréfanna, ekki muna hver umboðsmaðurinn
væri en í skýrslutökum í Héraðsdómi Reykjavík-
ur á fimmtudag, þegar seinni hluti aðal-
meðferðar í máli Karls Georgs fór fram, rifjaðist
það upp fyrir honum og sagði Pálmi að Stefán
Hilmarsson hefði komið að máli við sig og boðið
sér stofnfjárhluti til kaups.
Aðeins að vinna lögmannsstörf
Karl Georg sagði fyrir dómi að hann hefði að-
eins verið að vinna lögmannsstörf fyrir A Hold-
ing. Vitnisburður annarra stofnfjáreigenda virð-
ist styrkja þá skoðun. Ekki hafi verið samið um
verð við Karl Georg. Í skýrslutökum fyrir dómi
báru stofnfjáreigendur að Páll Pálsson, fyrrver-
andi stjórnarformaður Sparisjóðs Hafnarfjarðar,
hefði bent á Karl ef áhugi væri fyrir því að selja
bréfin og var kaupverðið, 25 milljónir króna á
hlut, nefnt í því sambandi.
Sparisjóður vélstjóra [SPV] og Sparisjóður
Hafnarfjarðar sameinuðust formlega 1. desem-
Morgunblaðið/Golli
LÁTTU ÞÉR LÍÐA VEL ...
Falleg, tímabær
og aðgengileg
bók sem vekur
hjá þér vellíðan
og jákvæðni á
krefjandi tímum.
1001 stutt og uppbyggileg
slökunarheilræði fyrir fólk sem
hefur engan tíma til að slaka á!
að stórum hluta með arðgreiðslu,“
segir Gunnar Axel Axelsson við-
skiptafræðingur. Arðgreiðslur eru
alltaf greiddar af nafnvirði hluta-
fjár eða stofnfjár. Stofnfé Byrs í
byrjun árs 2007 var 231,3 milljónir
króna.
„Þegar nafnvirði stofnfjár er
mjög lágt og menn ætla að greiða
sér 13,5 milljarða í arð þá gefur
það augaleið að arðgreiðslan kem-
ur til með að reiknast mörg þús-
und prósent, sem er fráleitt og
myndi vekja mikla eftirtekt og
gagnrýni,“ segir Gunnar Axel. Arð-
ur sé greiddur sem hlutfall af
stofnfé en í þessu tilfelli komi
greiðslan út úr varasjóðnum, sem
var uppistaðan í eigin fé sjóðsins.
„Eftir situr stofnfé upp á 27 millj-
arða. Eign í stofnfé gefur ekki
beina eign í varasjóði. Þannig að
þeir hliðruðu til hlutföllum eig-
infjár. Nú standa þeir eftir með
13,5 milljarða í arð og eiga einnig
27 milljarða af stofnfé með skýran
lagalegan eignarrétt,“ segir Gunn-
ar Axel.
Í
apríl 2008 var tekin ákvörðun
um að greiða 13,5 milljarða
króna út í arð til stofnfjáreig-
enda Byrs. Arðurinn var greiddur
út í ágúst 2008.
Í desember 2007 varð stofnfjár-
aukning hjá Byr upp á 26,2 millj-
arða króna. Þá var stofnfjáreig-
endum boðið að auka hlut sinn og
Glitnir fjármagnaði aukninguna.
Aðspurður hvers vegna stofnfjár-
eigendur hafi sett 26,2 milljarða
inn í Byr og ákveðið síðan nokkr-
um mánuðum síðar að taka 13,5
milljarða út segir Jón Þorsteinn
Jónsson, stjórnarformaður Byrs:
„Við vildum bara auka stofnfé.
2007 var besta rekstrarár spari-
sjóðsins í sögunni.“ Þess ber að
geta að arður er aldrei greiddur út
nema félög skili hagnaði.
Hagnaður af rekstri Byrs á árinu
2007 var 7,9 milljarðar króna sam-
kvæmt samstæðuársreikningi árs-
ins 2007. Því var greidd út 5,6
milljörðum hærri arðgreiðsla til
stofnfjáreigenda en sem nam
hagnaði þess árs. Arðgreiðslan var
greidd úr svokölluðum varasjóði,
sem allt þar til á síðasta ári var
haldið sérstaklega til haga í bók-
haldi sparisjóðanna og ekki talin
eign stofnfjáreigenda.
Fráleitt og vekti eftirtekt
Lög reisa sérstakar skorður við
því að arður sé greiddur af eigin fé
sparisjóða. „Með því að auka
stofnfé rétt fyrir árslok geta þeir
greitt sér arð sem nemur þessari
fjárhæð [13,5 ma.kr.]. Þetta var
leiðin, að taka lán og setja það inn
í stofnfé og taka það aftur til baka
Greiddu sér 13,5 milljarða í arð
Morgunblaðið/G.Rúnar
Byr Útgreiddur arður var 5,6
ma.kr. hærri en hagnaðurinn.