Morgunblaðið - 27.11.2010, Side 18

Á
meðan Íslendingar tengja
jólin við saltan, reyktan og
feitan mat segir Ernesto
Ortiz, eða Neto eins og
hann er kallaður, að á mexíkóska
jólaborðinu sé saltfiskurinn í aðal-
hlutverki. „Í minni fjölskydu er það
saltfiskurinn, bacalao, sem kemur
okkur í jólaskapið. Hann er eldaður á
þá vísu sem kallast a la Vizcaina og
er algört lostæti,“ segir hann en
Neto rekur veitingastaðinn Santa
María á Lauaveginum.
Frekar jólamat en súrmat
Ernesto segist hafa verið tengdur
Íslandi í 15-16 ár gegnum eiginkonu
sína og gegnum hana kynnst íslensk-
um jólamat allvel. „Mér þykir ís-
lenski jólamaturinn góður. Hangi-
kjötið og allt þetta leggst vel í mig.
Það sem ég er minna hrifinn af er
súrmaturinn á þorranum. Maltið
finnst mér líka afskaplega gott, sér-
staklega með appelsínblandi.“
Ekkert finnst Neto samt jafnast á
við mexíkóskan jólasaltfisk á þessum
tíma árs. „Rétturinn einkennist af
miklu af tómat, lauk, hvítlauk, ólífum
og ólífuolíu. Allt er þetta eldað eftir
kúnstarinnar reglum og sjálfum þyk-
ir mér gott að bæta við smáhnetum
að auki,“ segir hann. „Annar vinsæll
réttur á jólum er svínaskanki. Eld-
unin er ekki ósvipuð því hvernig
svínabógur er eldaður á íslenska vísu
Engin jól án saltfisks
Morgunblaðið/Golli
Saltfiskur um jól „Í minni fjölskydu er það saltfiskurinn, bacalao, sem kemur okkur í jólaskapið,“ segir Neto.
nema hvað í uppskritina fara ekki
færri en sjö ólíkar tegunir af chili,
laukur, vínedik og negull. Skankinn
er maríneraður í þessari blöndu áður
en hann er bakaður í ofni.“
Kóngasveigur og romm
Jólaeftirrétturinn er svo ósköp
kunnuglegur hrísgrjónagrautur,
með góðum skammti af kanil. „Síðan
er alls kyns bakkelsi á borðum, ný-
bakað brauð og kannski panetón-
hleifur eða rosca de reyes, en bakst-
urinn er annars ekki mín deild. Eig-
inkonan er betri á því sviði,“ segir
Neto.
Mexíkóar eru glaðvær þjóð og
þekktir fyrir að skemmta sér ærlega.
Það ætti því kannski ekki að koma á
óvart að áfengi er jóladrykkurinn.
„Bjór og romm er drukkið með
matnum,“ lýsir Neto en hin hefð-
bundna stóra fjölskyldumáltíð fer
fram að kvöldi 24. desember. „Þetta
er sannkölluð hátíð og fólk skemmtir
sér langt fram eftir kvöldi við dans
og söng. Nánast öll ættin kemur
saman og snæðir, og allir fá svo að
opna pakka á miðnætti.“
Fimmtíu gestir eðlilegt
Fjölskylduboðin eru engin smá-
smíði hjá Mexíkóunum. „Ætli þetta
séu ekki í kringum fimmtíu manns í
jólaboðunum hjá mínu fólki í Mexíkó.
Allir koma með einhverja rétti að
heiman fyrir veisluborðið og nóg til
að allir geti smakkað á öllu,“ segir
Neto. „Stórt og mikið jólatré situr í
stofunni ríkulega skreytt, og ekki má
heldur vanta belén-ið: styttur sem
sýna jesúbarnið í jötu í fjárhúsinu.“
Að sögn Netos gilda ákveðnar
reglur hjá fjölskyldunni um gjafirnar
á aðfangadagskvöld. „Það gefur jú
augaleið að ef allir væru að gefa öll-
um dýrar gjafir væru þetta orðin
mikil fjárútlát fyrir fimmtíu manns.
Þess vegna höfum við það fyrir reglu
að hver og einn gefur systkinum sín-
um, börnum og foreldrum glaðning,
og má ekki kosta meira en hundrað
pesósa, eða í kringum þúsund krón-
ur,“ útskýrir hann. „Þetta eru þá
bara litlar og skemmtilegar gjafir
sem umfram allt eru táknrænar og
sýna hlýhug. Um leið tryggir þetta
að t.d. ekkert barnanna fær áberandi
dýrari gjöf en hin.“
Krakkarnir þurfa samt ekki að ör-
vænta, því ef þau fara tímanlega í
háttinn kemur jólasveinninn við á
hverju heimili um nóttina. „Allir fara
til síns heima eftir gleðskapinn og að
morgni dags er sveinki búinn að
koma stóru gjöfunum fyrir undir
trénu á hverju heimili. Þar fá börnin
stóru gjafirnar sínar, ef þau hafa
hegðað sér vel.“
ai@mbl.is
Saltfiskurinn hefur sama
sess í hjarta og maga Mexí-
kóa og hangikjötið eða
rjúpan hjá Íslendingum.
Mexíkóska jólamáltíðin er
engin smásmíði enda fjöl-
skyldurnar stórar.
108 Jólablað Morgunblaðsins 2010
Njóttu þess
að koma
Laugavegi 58 - 101 Reykjavík - S: 551 4884 - stillfashion.is
Jólasaltfiskur
Ernestos
4 kg af saltfiski. Fiskinn þarf að
legga í bleyti í a.m.k. fjóra tíma til
að ná úr honum einhverju af saltinu
2 kg rauðir tómatar, fínt saxaðir
½ kg laukur, fínt saxaður
3 hvítlaukshausar
½ kg smáar kartöflur, forsoðnar
2 hnefafyllir af steinselju, fínt sax-
aðri
2 niðursneiddir mexíkóskir
chili-piparar
1 l af góðri ólífuolíu, „extra vergine“
slatti af brauði
Kartöflurnar soðnar. Olían er hit-
uð í potti, lauknum bætt út í og leyft
að brúnast áður en hvítlauk, tómat,
steinselju, chili og kartöflum er bætt
saman við. Saltfiskurinn tekinn úr
bleyti, settur ofan í tómatblönduna
og leyft að malla í pottinum við lágan
hita í um hálftíma eða þangað til
hann er fulleldaður.
Borið fram með miklu af góðu
brauði og ekki verra að hafa nokkrar
flöskur af Corona á borðum.
Þ
etta eru fallegar leiksýn-
ingar sem höfða til allrar
fjölskyldunnar og hér á
Norðurpólnum gengur fólk
inn í sannkallaða jólaveröld áður en
það heldur inn í salina að sjá sýning-
arnar,“ segir Íris Stefanía Skúla-
dóttir, einn leikhússtjóra Norð-
urpólsins við Sefgarða á
Seltjarnarnesi. Þar eru nú á aðvent-
unni á fjölunum tvær leiksýningar;
Lápur, Skrápur og jólaskapið og hin
sýningin er Grýla, en þessar sýn-
ingar eru hluti af fjölskylduhátíðinni
Jól á Norðurpólnum.
Leitað að jólaskapinu
Lápur, Skrápur og jólaskapið er
verk sem Anna Bergljót Thor-
arensen leikstýrir en verkið skrifar
Snæbjörn Ragnarsson sem einnig
semur tónlistina. Sagan í leikritinu
er í stuttu máli sú að allir eru komnir
í jólaskap í Grýluhelli nema þeir
Lápur og Skrápur.
Grýla er ekki sátt við þá syni sína
og sendir þá af stað til að leita að
jólaskapinu og bannar þeim að snúa
aftur þar til þeir hafi fundið hið rétta
jólaskap. Leitin ber tröllastrákana
inn í herbergi til Sunnu litlu og hún
ákveður að hjálpa þeim við leitina.
Reynist leitin vandasamt verk og
saman lenda þau í alls konar æv-
intýrum. Þetta er fjórða árið sem
sýningin er sett upp en áður hafa
Lápur og Skrápur verið í Skemmti-
húsinu, Borgarleikhúsinu, hjá Leik-
félagi Akureyrar og í Norræna hús-
inu.
Tröllkerling segir frá
Í leikritinu um Grýlu, sem einnig
er eftir Snæbjörn og leikstýrt af
Önnu Bergljótu, er það engin önnur
en jólasveinamóðirin sjálf, Grýla,
sem tekur á móti áhorfendum. Grýla
hefur meðferðis stórt dagatal með 24
gluggum og bak við hvern glugga
leynist umræðuefni tengt jólunum.
Grýla leiðir sýningargesti í gegnum
dagatalið og segir frá skrýtnum sið-
um og venjum sem tengjast jólunum.
Af tröllkerlingunni gömlu er það
að segja að hún er orðin meira en 950
ára gömul og hefur því fylgst lengi
með íslenskum jólum. Hún hefur því
frá mörgu að segja og ekkert er
henni óviðkomandi – auk heldur sem
hún býður gestum sínum upp á
hressingu eins og húsmæðra er hátt-
ur.
Jólaveröld á aðventunni
„Við höfum lagt okkur eftir því að
breyta Norðurpólnum í sannkallaða
jólaveröld á aðventunni. Tónlistin
ómar, íslenskir handverksmenn
kynna vörur sínar, piparkökur og
laufabrauð eru á hverju borði, fönd-
ur fyrir börnin og Norðurpóllinn
verður skreyttur hátt sem lágt. Há-
tíðleikinn ræður ríkjum hjá okkur og
góð, gamaldags jólastemning styttir
okkur biðina fram að jólum. Þetta
hafa gestir kunnað að meta, sama á
hvaða aldri þeir eru,“ segir Íris.
sbs@mbl.is
nordurpollinn.com
Tröllkonan Grýla hefur séð margt og merkilegt á sinni langri ævi sem hún
segir af í sýningunni auk þess sem hún býður gestum upp á hressingu.
Jól á pól
Bræður Þeir bræður, Lápur og Skrápur, fara víða uns þeir finna jólaskap.
Notaleg stund í Norður-
pólnum á Nesinu. Fall-
egar fjölskyldusýningar.
Jólasveinar og Grýla í að-
alhlutverkum. Pipar-
kökur og laufabrauð.