Morgunblaðið - 27.11.2010, Side 37

24 Jólablað Morgunblaðsins 2010
Farðu inn á www.oddi.is
og búðu til persónulega gjöf.
Vegleg innbundin myndabók með þínum myndum.
Hannaðu þína
eigin myndabók
á oddi.is VERÐ FRÁ
6.990 KR.
EINTAKIÐ
Þ
að er kunnara en frá þurfi
að segja að sá drykkur
sem flestum hér á landi
kemur í hug þegar jólin
nálgast er Egils malt og appelsín
blandað saman. Til að forvitnast
nánar um sögu þessa þjóðar-
drykkjar tók Jólablaðið hús á
Halldóru Tryggvadóttur, vöru-
merkjastjóra hjá Ölgerðinni, en
fyrirtækið hefur framleitt drykk-
ina frá upphafi.
„Maltölið er fyrsti og um leið
elsti drykkurinn sem Ölgerðin
framleiðir og er því jafngamalt
fyrirtækinu. Maltið verður þar af
leiðandi 100 ára sama dag og Öl-
gerðin, en aldarafmælið verður
haldið hátíðlegt árið 2013,“ segir
Halldóra.
„Egils appelsín er nokkru yngra
en maltið en á þó heillanga sögu
að baki. Framleiðslan á því hófst
árið 1955 svo það á 55 ára afmæli í
ár, vel að merkja.“
En hafa þessir merkilegu
drykkir breyst eitthvað í áranna
rás?
„Nei, ekki vitund. Bæði maltið
og appelsínið eru enn framleidd
eftir sömu upprunalegu uppskrift-
inni og hafa drykkirnir því verið
óbreyttir frá upphafi.“
Hver átti hugmyndina? Og er
vitað hver átti hugmyndina upp-
runalega – að blanda saman malt-
öli og appelsíni?
„Nei, því miður er ekki þekkt
hver átti þessa merkilegu hug-
mynd því það væri gaman að
eigna viðkomandi heiðurinn af því
að hafa hugkvæmst eitthvað sem
hefur orðið jafn útbreitt og hátíð-
legt hjá þjóðinni allri,“ segir Hall-
dóra.
En hvað er þá vitað um uppruna
þessarar hefðar?
„Hér á árum áður var Egils
maltöl dýr drykkur, og því mun-
aðarvara sem fólk lét eftir sér á
tyllidögum og við ýmis hátíðleg
tækifæri. Á árunum í kringum
1940 er vitað til þess að fólk fór að
drýgja maltið með öðrum
drykkjum, einfaldlega af sparnað-
arástæðum, til að gera meira úr
drykknum. Alls konar svala-
drykkjum var blandað við maltið
og í ýmsum hlutföllum, en líkast
til hafa menn skynjað að eitthvað
sérstakt hafði gerst þegar appels-
íni var blandað saman við maltið,
einhverjir töfrar átt sér stað.
Þessi tiltekna blanda hefur því
staðist tímans tönn þó hinar hafi
gleymst gegnum tíðina.“ Halldóra
bætir því við að drykkurinn hafi
frá upphafi tengst hátíðahöldum,
sem fyrr segir.
„Eins og ég nefndi þá var malt-
ið munaðarvara sem menn báru á
borð til hátíðabrigða, svo sú teng-
ing var þegar til staðar þegar app-
elsíninu var fyrst blandað saman
við. Það má því segja að jólahefðin
hafi endanlega verið fullkomnuð
þegar blandan varð til með appels-
íninu.“
Hin fullkomnu hlutföll
Sem fyrr segir hefur Ölgerðin
framleitt malt og appelsín frá upp-
hafi og því liggur beinast við að
spyrja þá sem best til þekkja,
hver hin „réttu“ hlutföll eru þegar
kemur að því að blanda jólabland-
ið góða. „Bruggmeistarinn okkar
mælir persónulega með hlutföll-
unum 60% maltöl á móti 40% app-
elsíni. Sjálf er ég hrifnust af því
að blanda bara í jöfnum hlut-
föllum, 50/50,“ bætir Halldóra við.
„En þetta er auðvitað smekks-
atriði hjá hverjum og einum,
hvernig blanda skal jólablandið.
Það er það sem gerir hefðina per-
sónulega, þótt hún tíðkist um land
allt. Allir eiga sér sína uppskrift
að því að blanda malt & appelsín,
rétt eins og hver fjölskylda á sér
sína sérstöku uppskrift að gljáa
fyrir hamborgarhrygginn,
kalkúnafyllingu, eplasalati, sósum
eða öðru. Sumir setja skvettu af
Mix út í til að fá sætara bragð,
aðrir kjósa að bæta dálitlu af kóla-
drykk út í. Hver fjölskylda á sér
því sín eigin fullkomnu hlutföll
fyrir jólablandið.“
Halldóra bendir ennfremur á að
þetta sýni sig glöggt í kauphegðun
landsmanna varðandi jólablandið.
„Þegar við setjum jólaölið og til-
búna malt & appelsín-blandið í
sölu í nóvember þá rokselst það,
því fólki finnst gaman að taka smá
forskot á jólasæluna. En þegar
jólin sjálf nálgast merkjum við
greinilega að fólk kaupir frekar
maltöl annars vegar og appelsín
hins vegar, til að geta blandað
sjálft í þeim hlutföllum sem fjöl-
skylduhefðin býður. Hver og einn
vill hafa þetta eftir eigin kúnst-
arinnar reglum þegar hátíð fer í
hönd, rétt eins og með allt hitt er
lýtur að veisluborðum lands-
manna.“
Ábyrgðarstarf
um jólin
Það hlýtur að vera gaman að
starfa við eitthvað sem snertir
jafn marga yfir hátíðirnar, eins og
að framleiða drykkina sem flestir
telja algerlega nauðsynlega á
veisluborðum um jólin.
„Já, það er ekki laust við að
maður finni til ábyrgðarinnar,
þegar maður leiðir hugann að því.
Fyrst og fremst finnst mér það
vera forréttindi að koma að fram-
leiðslu jóladrykkjar Íslendinga því
ég veit að þorri fólks getur ekki
hugsað sér að vera án malts og
appelsíns á jólunum.“
Og hvað skyldu landsmenn svo
drekka mikið af malti og appelsíni
um jólin á hverju ári?
„Okkur telst til að hver Íslend-
ingur drekki um 16 glös af malti
um jólin, og þegar appelsínið er
líka tekið með í reikninginn lætur
nærri að glösin nálgist 30. Það er
ekki amalegt að hugsa til þess hve
margir stóla á framlag Ölgerð-
arinnar þegar kemur að aðvent-
unni, sem gerir vinnuna vitaskuld
einstaklega ánægjulega yfir hátíð-
irnar.“
jon.olason@gmail.com
Hinn þjóðlegi
jóladrykkur
Malt og appelsín er drykkjarblanda sem tengist
jólahaldinu hér á landi órjúfanlegum böndum.
Jón Agnar Ólason fékk að vita meira um þennan
eftirlætisdrykk íslenskra jólabarna.
Morgunblaðið/Eggert
Jólaöl „Okkur telst til að hver Íslendingur drekki um 16 glös af malti um jólin, og þegar appelsínið er líka tekið með í
reikninginn lætur nærri að glösin nálgist 30,“ segir Halldóra Tryggvadóttir hjá Ölgerðinni.
Það er augljóst á
öllu að hátíð ljóss-
ins er gengin í garð
í þessari verslunar-
miðstöð í Berlín.
Þar er greinilega
öllu tjaldað til til að
minna viðskiptavini
á að jólin eru á
næsta leiti.
Jóla-
ljós í
Berlín
Getty Images