Ný saga - 01.01.1997, Blaðsíða 57

„Bý til mínar kenningar sjálfur“
helsta vandamál kvenna sé ekki kúgun þeirra,
lág laun og leiðinleg störf, heldur tungumálið
sjálft sem noti orðræðu feðraveldisins, tali
niður til þeirra og skipi þeim þannig á óæðri
bekk. í»að er auðvitað eitthvað til í þessu, en
ég er ekki viss um að sagnfræðingar hafi litið
framhjá þessu áður fyrr. Ég tel t.d. að eitt og
annað komi fram um þetta í bók minni The
Deluge um fyrri heimsstyrjöldina. í nýju fé-
lagssögunni er þetta atriði sett á oddinn og
stöðugt hamrað á því að orðræðan eða frá-
sögnin eigi sér sjálfstæða tilveru. Fylgismenn
nýju félags- og menningarsögunnar eru ekki
margir, en hún er áberandi í sumum tímarit-
um. Mér finnst greinar í þeim ómerkilegar og
að þær leggi lítið til stóru málanna. Ég hef á
tilfinningunni að höfundarnir verði að velja
eitthvað mjög smátt í sniðum til að geta beitt
aðferðum sínum.
Fað eru tvær fastar stöður í menningarsögu
við háskóla í Bretlandi, Jeffrey Richards í
Lancaster er í annarri og hann má telja hefð-
bundinn, jafnvel hefðbundnari en mig. Hin er
í York og var augljóslega sniðin fyrir þá sem
vildu starfa í anda nýju menningarsögunnar.
Þar situr þekkt fræðikona og hefur einkum
fengist við vísindasögu undir áhrifum
Foucaults í bland við femínisma.
Pað sem mér finnst hins vegar mikilvægast
innan félagssögunnar eru rannsóknir á sög-
unni „neðan frá“, á hversdagslífi fólks, en
þessi þróun hefur verið í gangi í meira en þrjá
áratugi. Sagnfræðingar láta sér ekki lengur
nægja að skoða hversdagslíf fólks út frá
stéttarfélögum og stjórnmálaflokkum. Verka-
lýðssagan var of lengi saga stofnana sem
verkalýðsstéttin hafði komið á fót, en aðeins
minnihluti hennar var virkur í þeim. Fræði-
menn hafa horfið frá gamaldags stofnanasögu
og beint athyglinni að mataræði, venjum og
hversdagslífi fólks. Lfpp á síðkastið þykir mér
mjög áhugaverð þróun hafa orðið í saman-
burðarrannsóknum og breyttum áherslum í
viðfangsefnum, þar sem athyglin hefur færst
frá dægurmenningunni, sem hefur mikið ver-
ið rannsökuð, og að hámenningunni. Einnig
má nefna að fræðimenn hafa víkkað tíma-
mörk rannsókna sinna og nú er t.d. mikill
áhugi á fornöldinni, sögu Grikkja og Róm-
verja, þar sem menn einblína ekki lengur á
hinar klassísku bókmenntir heldur eru jafnvel
farnir að beita aðferðum mannfræðinnar.
Samfélagsbreytingar sjöunda
áratugarins
Þú ert núna að leggja lokahönd á nýja bók.
Um hvað fjallar hún?
Þetta er samanburðarrannsókn á sjöunda
áratugnum sem tekur til fjögurra landa. Ég
nota fjölbreytilegar heimildir og ætti það eitt
sér að gera bókina athyglisverða. Ég reyni að
útskýra af hverju þetta tímabil er svo sérstakt,
hvernig það varð til og hvaða áhrif það hefur
haft á það sem eftir lifði af 20. öldinni. Eins
og búast má við er ég gagnrýninn á greiningu
póstmódernista og marxista á þessu tímabili
og það skiptir miklu máli því einmitt þeir
voru hvað virkastir á þessu árabili. Þótt ég dá-
ist að þeim sem mótmæltu slæmum aðbúnaði
í háskólum og styrjöld Bandaríkjamanna í
Víetnam held ég að þeir hafi aldrei átt neina
möguleika á því að bylta samfélaginu.
Fræðimenn
hafa horfið frá
gamaldags
stofnanasögu og
beint athyglinni
að mataræði,
venjum og
hversdagslífi
fólks
55