Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 4

En ef hetjan er ljóðskáld, ætti ekki að vera
eins erfitt að koma verkum þess fyrir í sög-
unni: kvæðin kunna að vera stutt. Höfund-
urinn getur tilfært smákvæði hér og hvar
í bókinni án þess að spilla fyrir heildaráhrif-
um. En hvaða líkur eru fyrir því, að skáld-
sagnahöfundurinn sé álíka gott skáld og prósa-
höfundur? Ef hann treystir sér ekki til að
yrkja passleg kvæði, þá getur hann alltént
látið hetjuna vera leirskáld. Þá ætti ekki að
vera neinn vandi að berja saman nokkur
kvæði til að sýna hvað hetjan er í raun og
veru afleitt skáld. Hjalmar Söderberg, t. d., er
ekki í neinum vandræðum með að yrkja kvæði
eftir Martin Birck í Martin Bircks Ungdom.
Svo getur höfundurinn einnig fengið nokkur
kvæði að láni einhversstaðar að, eða tekið þau
traustataki, ef honum finnst það vera til bóta
fyrir söguna.
Ef höfundurinn hefur á annað borð ákveðið
að nota kvæði, þá er eftir að ákveða, hve
mikið rúm Ijóðin eigi að skipa í skáldsögunni.
Eiga kvæðin að vera mörg eða fá? í Hærværk
tilfærir Tom Kristensen aðeins tvö vísuorð
eftir aðalsöguhetjuna, Jastrau, og tvö stutt
kvæði eftir mótstöðumann hans, Steffensen.
En þessar örfáu línur eru með því áhrifa-
mesta í bókinni og lita út frá sér langa vegu.
Höfundur Kormákssögu fer mjög annan veg,
þar sem kvæðin eru á pörtum uppistaðan í
frásögninni og lausamálskaflarnir nánast ævi-
sögugagnrýni um kvæðin.
Tom Kristensen er sjálfur ágætt skáld og get-
ur leikið sér að því að yrkja slík kvæði. En
hver veit um höfund, eða höfunda, Kormáks-
sögu? Það virðist sennilegra, að flest kvæðin í
sögunni séu eldri en sjálf sagan. Höfundurinn
hefur semsé notað kvæði annarra.
í Ljósvíkíngnum þræðir Kiljan meðalveginn.
Fimmtán kvæði, eða kvæðabrot, eftir Ólaf
Kárason Ljósvíking eru tilfærð í bókinni, og
þetta er aðeins brotabrot úr þeim ósköpum
sem Ólafur á að hafa ort. („Þúsundir síðna,“
stendur á IV, 127. Ég styðst hér við fyrstu út-
gáfuna af Ljósvíkíngnum. Rómversku tölurn-
ar merkja bindin.) Ef höf. hefur valið úr ein-
mitt þessi fimmtán kvæði til að láta okkur
lesa, hlýtur hann að hafa sérstakt markmið
með hverju og einu. Ég ætla að taka þau fyrir
eftir röð og sýna hvernig kvæðin eru notuð í
byggingu sögunnar. Ég geri ráð fyrir, að les-
andinn sé kunnugur bókinni yfirleitt.
Við erum ekki langt komin á ævibraut Ólafs
áðuren skáldskapurinn gerir vart við sig. Á
I, 25 eru tilfærð tvö vísuorð úr afmælisdikti
sem Ólafur hefur ort til heimasætunnar Mafrn-
ínu:
2
BIRTINGUR