Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 33

áþreifanlegri, sannari. Færa hana nær okkur.
Þarna verður lítiö atvik svo geysihnitmiðað
sem lirecht hefur þaulhugsað og skapar tví-
bendingu sem orkar óhemjulega sterkt til að
draga fram ofurþunga áfallsins sem konan
hefur orðið fyrir. Með andstæðunni.
Og þannig eru leikrit Brechts full af því sem
l flaustri mætti sýnast umdeilanleg þversögn
en er nákvæmlega útmælt til að sýna þann
heim sem hver manneskja er í sjálfri sér.
Brecht mun hafa byrjað að semja Mutter
Courage 1938 þegar Hitler var að búa sig
undir heimsyfirráðastyrjöld, þá skrifar Brecht
leikritið um kerlinguna sem ferðast í 30 ára
stríðinu í kjölfar herjanna til að selja varn-
ing sinn og græða á stríðinu, og hún lærir
ekkert á reynslunni.
En Brecht sagðist vona að með því að sýna
þessa konu, hvernig hún lærði ekkert á reynsl-
unni myndu áhorfendur læra. Öllu tapar hún
á stríðinu því hún heldur að stríðið sé bara
hisness, tækifæri til að græða, liún týnir
börnum sínum jarem, tveim sonum og einni
dóttur, — þó heldur hún áfram að reyna að
græða á stríðinu. Einu sinni skellur á friður
°g allt virðist glatað en það stendur ekki
lengi og aftur kemur blessað stríðið, sem nær-
ir sitt fólk.
Og stríðið heldur áfram með sínum meining-
arlausu sigrum og ósigrum og þýðingarmik-
illi mannlegri þjáningu og böli og andstyggð,
eyðileggingin vex með æðsilegum þunga. En
á llinni skömmu stund friðarins hafði sonur
hennar annar Eilífur að nafni verið tekinn
af lífi fyrir hervirki sín sem hann hafði verið
að raupa vegna þess að hann vissi ekki að
kominn væri friður, eina stundina eru það
prísaðar hetjudáðir en aðra glæpur. Og kerl-
ingin syngur lofgjörð um stríðið einmitt á
þeirri stundu, sem hinn sonurinn hennar,
Sveitzerostur, er fallinn og fréttin er á leiðinni
til hennar. Og er dæmi um öfluga tækni
Brechts í að magna áhrif með því að tefla
saman andstæðum, dýpka ógæfuna með skop-
legri andstæðu þess harmlega.
Á einni stund þessa leiks verður Mutter Cou-
rage að afneita syni sínum dauðum; þegar
hermenn sýna henni lík hans verður hún að
látast ekki bera kennsl á hann. Þessum syni
gat hún ekki bjargað, og látnum verður hún
að afneita honum til þess að halda því sem
hún á eftir. Hún kastar sér ekki yfir líkið eins-
og hin afdráttarlausa rómantíska hetja væri
skyldug til að gera heldur leikur hún leik-
inn fyrir hermönnunum, og Brecht ætlast til
þess að leikkonan sýni hermönnunum sann-
færandi leik um leið og hún miðlar okkur
hugboði um hyldjúpa angistina í móðursál-
inni.
Sérstaklega er leikur eiginkonu Brechts Helen
BIRTINgur
31