Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 38

nefnist þar sem Brecht segir söguna a£ nazist-
unum í hýzkalandi og lætur hana gerast í
glæpamannaheimi Chicago. Á sýningum er
skotið £yrir augu klausum úr fréttum frá naz-
istatímabilinu.*
Allur óþarfi í sviðsskreytingu og leiktjöldum
er stranglega bannaður í leiklist Brechts. Áð-
ur var vikið að tónlistinni og mætti tala miklu
lcngri ræðu um hana. í leikhússtefnuskrá
Brechts Kleines Organon fiir das theater geta
menn lesið um kenningar Brechts. Minnzt
hefur verið á v-effekt svonefnt, þetta grund-
vallaratriði í leikskóla Brechts: verfremdung.
Leikhúsið verður að koma áhorfendum til að
undrast, til þess er þetta sem kannski mætti
kalla f-hrif eða framandhrif, tækni framand-
leikans sem miðar að því að gera hið gamal-
kunna nýtt. Sýna okkur það sem oft er o£
nærri okkur til þess að ná athyglinni; því sem
hefur ekki verið breytt lengi, það virðist óum-
breytanlegt. En með £-hrifum vekur leikarinn
gagnrýnina. Þar sem hann ætlar ekki að dá-
leiða áhorfendur má hann ekki falla sjálfur
í dá. Hann verður að varast gagnrýnisnauða
innlifun. Leikarinn má ekki skilja hlutverkið
of fljótt, segir Brecht: heldur verður hann að
vera á varðbergi og leggja á minnið sín eigin
* Sj;í grcin mfna Lcikhúsið', stcrk rödd f þjónustu lffsins
(Birtingur 4.-5. hcfti 1961) þar scm sagt er frá sýningu á
því verki í Par/s undir stjórn Jean Vilar.
viðbrögð og halda Jrcim til haga, fyrirstöðuna
í sjálfum sér. Það sem veldur honum undrun
og mótbárur sjálfs sín. Hann má ekki taka
því sem freistar til innlifunar í snarkastinu,
því sem honum sjálfum hentar í fljótu bragði
heldur einmitt að leita eftir því sem ekki
hentar honum sjálfum, því sem er sérstakt og
frábrigðilegt. Vegna þess, segir Brecht: að
hann á með persónunni sem hann sýnir að
koma áhorfendunum á óvart og vekja sjálf-
stæða hugsun með þeim í stað þess að láta
dáleiðsluáhrif seytla inn í vitund þeirra og
gera þá stjarfa í myrkrinu.
Frásagan er sál dramans, segir Brecht. En
okkur er sögð sagan til þess að hjálpa okkur
til að ráða við þann vanda sem fylgir því að
vera manneskja, — til þess hefur Brecht skrif-
að sín leikrit, til að hjálpa manneskjunni að
ná tökum á veröídinni.
Aldrei hafa áhrif Brechts verið sterkari held-
ur en í dag. List leikhússins hefur verið end-
urskoðuð til grunns á þessari öld og sú end-
urskoðun hefur leitt af sér byltingu. Á þeim
vettvangi ber Brecht hæzt og hans áhrif ná
til þess sem varðar okkur mest í dag. Hið
absúrda leikhús á forverja sinn líka í Brecht
þó ýmsir þræðir þess liggi lengra aftur svo
36
BIRTINGUR