Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 60
EUGENIO BARBA: SEIÐLEIKHÚSIÐ í OPOLE
Leikhús sera er ætlað til að glæða sameiginlega
innri reynslu, verður að leita uppsprettu
sinnar, umbreytast í sameiginlega viðhöfn
með líkamlegu og beinu sambandi leikara og
leikhúsgesta.
Þar á ekkert djúp að vera staðfest milli þess,
sem leikur hið næðisama hlutverk áhorfand-
ans og hins, sem ræðst til athafna. Tvískipting
húsrýmis í svið og sal með skipan viðstaddra
sem leikara og áhorfenda á þar ekki við. E£
leikararnir annars vegar starfa líkt og töfra-
menn, er framkvæma sameiginlega athöfn,
sem ætlað er að kalla fram árekstur milli þess,
sem áhorfandanum vitrast beinlínis og hins,
sem kalla mætti „andlega föðurleifð" hans —
þessa samansafns af goðsögnum, táknum og
hugmyndum, sem halda velli og ríkja í hugar-
heimi nútímamanna — verða áhorfendur hins
vegar að taka þátt í framvindu leiksins, ekki
með því að ganga sjálfir til leiks eftir því sem
hverjum er blásið í brjóst, heldur með full-
vissu sinni um að vera seldir undir ákveðna
sök. Leiksýningin er ekki framar heimur útaf
fyrir sig, heimur í afmörkuðum ramma sviðs-
ins, skilin frá áhorfendum; hún skapar nýjan
heim með hjálp áhorfenda. Þar af leiðir kröf-
una um eingildan vettvang, einfaldan afmark-
aðan ramma, þar sem þátttakendur, er sam-
kvæmt hlutverkum sínum skiptast í tvo hópa:
leikara og áhorfendur, koma saman.
Þetta lokaða svæði, þar sem allir viðstaddir
taka þátt í atburðarásinni, er bæði áhorfenda-
salur og leiksvið. Þar er ekki framar neitt mið-
bik, er hinar sviðrænu athafnir hníga að. Þar
er ekki framar um skreytingar að ræða, jafnvel
ekki reglubundna niðurröðun áhorfenda, að-
eins skipulagðan arkítektúr: misháa palla,
bása og svæði fyrir áhorfendur, færanleg eftir
því sem bezt hentar hverju sinni.
Leikararnir dreifa sér meðal áhorfenda, sem
virða þá fyrir sér og jafnframt virða þeir fyrir
sér aðra áhorfendur. Leikararnir eru á ferli
meðal leikhúsgesta, taka sér sæti, troða sér inn
á þá frá öllum hliðum og minna áhorfendur
á, að þeir séu ekki hlutlaus vitni, heldur þátt-
takendur í sameiginlegri athöfn.
Þannig verða áhorfendur í leiknum „Kor-
dian“ # sjúklingar, aðkomumenn sem gangast
undir nákvæma læknisskoðun, og þótt komnir
séu með jafnfögrum ásetningi og höfuðper-
sónan, er farið með þá sem geðsjúka.
í „Akrópólis * ** eru þeir lifandi, gagnstætt
við leikarana, þá dauðu. Ekkert samband er
hugsanlegt þeirra milli því gagnvart leikur-
unum eru þeir ekki til; þeir eru að engu
* Kordian (1833) höf.: Julius Slowacki.
•* Akropolis (1904) höf.: Stanislaw Wyspianski.
58
BIRTINGUR