Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 72

Tökum Hamlet sem dæmi. Lítill, næstum
sköllóttur leikari, £ór með hlutverkiS á sýn-
ingunni í Opole, ekki beinlínis sjálegur ná-
ungi, Hirðin hefur gildar ástæður til að gera
hann hlægilegan, hæðast að honum og fara
með hann líkt og l’Akaki Akakievitch í
„Frakkinn" eftir Gogol. En Hamlet er utan-
veltu af því að hann er gáfumaður. Hann er
„egg-head“, einstaklingur sem lifir með bók-
um og kærir sig hvergi um grófar lystisemdir
fjöldans.
Leikarinn getur af ráðnum hug notað þau
líkamlegu fyrirbrigði, sem verða hvorki fjar-
lægð né falin, til sviðrænna áhrifa. Hann
mæðist við erfiÖi, svitnar, þarf að spýta, —
nef hans þrútnar af kvefi. Allt þetta verður að
dylja sem vandlegast í akademísku leikhúsi,
og allt þetta getur leikarinn notfært sér um
leið og hann skáldar sýninguna.
Sambandið við áhorfendur má ekki minna á
kabarett, tilgangurinn er ekki að skemmta,
heldur leika á áhorfendur með samvirkum
áhrifamætti sálar og líkama. Það kemur illa
við áhorfandann, ef leikarinn er feiminn og
hikandi í tilraunum sínum að ná sambandi,
hann sættir sig ekki við slíkan klaufaskap af
hálfu leikarans. Leikari og áhorfandi taka
svipaða afstöðu hvor til annars og dýratemj-
arinn og ljónið.
Röddin
Leikarinn á aÖ þroska hæfileika sína til aÖ
gefa frá sér hljóð, fága þá meÖ stöðugum æf-
ingum og sérstökum aðferðum.
„Blái tónninn”. Leikari þarf að finna sinn
„bláa tón“ (samanber særingar matram-yoga).
„Hinn blái tónn er fólginn í mikilli raddhæð,
sem fyllir salinn, titrar sefjandi með gleðibrag.
Hinir gömlu kínversku spekingar halda fram,
að þessi tónn sé rétt hjá nótunni Fa. Þetta er
samt sem áður ekki regla. Menn verða að
finna sinn „bláa tón“, æfa sig með því að
segja fram texta eða raula þá (Ijóð eða laust
mál) á þvi rómsviði, sem nálgast tónhæðina.
Þessi „blái tónn“ hefur jafnan mikil óvænt
áhrif, þegar leikarinn notar hann í viðeigandi
atriðum sýningar.
Sérhl jóðsæf ingar. Auk venjulegra sér-
hljóðsæfinga eru tvær leiðir að þroska og efla
röddina:
a) Leikarinn bætir við getu sína á þessu sviði
með því að herma ný hljóð. Það reynist sér-
lega vel að líkja eftir hljóðum náttúrunnar
eða vélarhljóði: vatnanið, fuglasöng, véladyn
o. s. frv. Fyrst er að ná hljóðunum, og síðan
að „skella þeim á“ textann, þar sem hægt er
að koma því við og lita þannig orð með
hljóðum.
b) Leikarinn gerir tilraunir með rödd sína og
æfir sig í því að reka upp hljóð, tóna eða tón-
70
BIRTINGUR