Ritmennt - 01.01.2000, Qupperneq 64

Ritmennt - 01.01.2000, Qupperneq 64
ÞÓRUNN SIGURÐARDÓTTIR RITMENNT samfögnunarvers, propempticum sem er reisulcvæði eða burtferðarvers, epicedium eða líkvers, epitaphium sem er grafskrift og margar fleiri tegundir. Þá talar hann um skáldskap eftir „afdeilingu efnisins" og á þar við, sýnist mér, ýmsar kvæðategundir og aðskiljanleg form þeirra. Hér má nefna sem dæmi drama, eða „skoðunarspil", sem Jón segir þetta um: „kvæði það sem lætur ýmsar persónur koma á leikvöllinn, tala þar og leika fyrir tilsjáendum". Annað dæmi er elegía, sem Jón skilgreinir þannig að hún sé blönduð saman af hexametris og pentametr- is og handli eiginlega um sorgarlega hluti en l<unni þó að brúkast um alls konar objecta. Epigramma segir Jón að sé „stuttur diktur, sem [...] er gjörður um eitthvað sem nokk- urs konar yfirskrift". Að lokum skal nefna technopægnia, sem eru „látgæðiskvæði skálda. I þeim er að sönnu sérdeilis kúnst, en enginn viss bragarháttur". Hann skil- greinir margar gerðir af þess háttar látgæðis- kvæðum, eins og t.d. þegar fyrstu bókstafir erinda samsetja mannsnafn.5 Jón nefnir margar aðrar tegundir, sem óþarfi er að tí- unda hér, en athyglisverð er skýring hans á því af hverju hann er svo fjölorður um þetta efni. Hann segir að það sé vegna þess að margt þess konar eigi sér stað í íslensku. Þegar hann svo fjallar um skáldskap á móð- urmálinu, í kafla sem hann nefnir „Að skælda í íslensku", segir hann að efnið geti hann (skólasveinninn) lagað að hinum latn- eska skáldskap í flestu, þ.e.a.s. Jón telur eðlilegt að skáldskapur á íslenslcu dragi aö einhverju leyti dám af latneskum kveðskap um efni og form. Þó að ekki hafi farið mik- ið fyrir þætti kveðskapar af klassískum rót- um runnum í íslenskri bókmenntasögu, voru slík kvæði afar algeng á 17. og 18. öld, bæði á latínu og á íslensku, enda tilheyrðu þau kveðskapartísku menntamanna í Norð- ur-Evrópu á þessum tíma.6 Það þarf því ekki að koma á óvart þó að Jón taki talsvert mið af klassískri skáldskaparfræði í Hagþenki þegar hann fjallar um fagurbókmenntir á sinni tíð. En fornfræðingurinn Jón lítur þó ekki eingöngu til klassískra bókmennta- hefða þegar hann fjallar um kveðskaparlist- ina. Hann telur bókmenntaarf íslendinga mikilvægan fyrir þá og einnig segir hann að kveðskapur á íslensku sé íslenskum manni „þénanlegri en latneskur, grískur eða ann- arra tungna" (53). Þetta sjónarmið sést einn- ig berlega ef ritgerðir hans um skáldskapar- fræði í handritinu AM 986 4to eru slcoðað- ar. Þar er m.a. stutt ritgerð (eða öllu heldur upphaf að ritgerð) um norrænan skáldskap, þar sem kemur fram að hann sé norrænum mönnum nauðsynlegri en sá gríski eða latn- eski, einkum vegna þess að þeir skilji móð- urmál sitt betur en hin málin en einnig af því að slcáldskapur á móðurmálinu gagnist fleirum en skáldskapur á hinum lærðu tungum.7 5 Jón hefur skrifað sérstaka ritgerð um technopægnia sem varðveitt er í handritinu AM 1028 4to, bls. 1-16. Margrét Eggertsdóttir hefur búið þessa ritgerð til prentunar undir yfirskriftinni „Slcáldanna leiltaraverk" og birt í Vitjun sína vakta ber. Safni greina eftir Jón Ólafsson úr Grunnavík, bls. 21-37. 6 Sjá t.d. Wolfgang Beutin o.fl. A History of German Literature, bls. 111 og áfr.; Per S. Ridderstad: Vad ár tillfállesdiktning?; Minna Skafte Jensen: Denmark, bls. 37 og áfr.; William H. Race. Classical Genres and English Poetry. 7 AM 986 4to, bl. 71r. Margrét Eggertsdóttir liefur fjallað um ritgerðir Jóns Ólafssonar um skáldskap- arfræði í fyrirlestri sem hún flutti á málþingi um 60
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168

x

Ritmennt

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.