Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.04.1919, Side 53

VÍNLA NDSFBROIRNA R.
33
hvernig Freydís lét drepa þá
Austfirðingana báða og alla
þeirra félaga, en sjálf drap hún
konur þeirra með eigin hendi. ITm
sumarið fóru þau svo aftur til
Grænlands.
Hér er nú stór galli á gjöf Njarð-
ar, að tveim aðal-heimildunum
um þessa landafundi skuli bera
svona illa saman. Er því spurn-
ingin hverju iieldur rnegi trúa,
sögunni eða þættinum. Um það efni
hafa verið nokkuð sldftar skoðan-
ir, og enn greinir menn á um það.
Áður tóku menn livorttveggja
jafntrúan'legít, og lögjðu jafnvel
aðal-áherzluna á þáttinn, en Guð-
brandur Yigfússon varð víst fyrst-
ur til að kveða upp úr með það,
að sögunni væri betur treystandi,
og liafa aðrir síðan haldið því
sterklega fram. Enginn efi er á
því, að sagan segir betur og skipu-
legar frá og er yfir liöfuð betur
rituð; stendur og betur að vígi í
því efni, að hún er eldri en þátt-
urinn. Finnur Jónsson telur liana
upphaflega ritaða um byrjun 13.
aldar, en svi mynd hennar er nú
ekki til, svo að það er engan veg-
inn alveg áreiðanlegt, að hún sé
skrifuð svo snemma, en þó mun
hún ekki yngri en frá seinni hluta
þeirrar aldar. Hún finst nú í
Hauksbók, ritaðri á fyrri hluta
14. aldar, og í skinn-handriti frá
15. öld (A.M. 557, 4to); eru þau
hvort öðru óháð, en byggja á sama
frumriti. Þátturinn er ekki rit-
aður fyr en um 1387, mestmegnis
af Jóni presti Þórðarsyni, og er í
Flateyjarbók. Það er víst enginn
efi á því, að þátturinn sé alveg ó-
liáður Eiríks sögu; liins vegar
hefir liöfundur hans sjálfsagt
bygt á öðrum rituðum lieimildum,
sem nú eru glataðar, og líklega á
munnmælum, og ef til vill líka
aukið þetta nokkuð frá eigin
brjósti eða fært það í stýlinn. En
þessi mismunur á aldri sögunnar
og þáttarins getur ekki gert það að
verkum, að sagan sé að öllu áreið-
anleg, en þátturinn lítils eða einsk-
is virði. Atburðirnir voru að
minsta kosti tvö hundruð ára
gamlir, þegar sagan var færð í
letur, ef við gerum ráð fyrir því,
að liún liafi verið rituð um 1200,
og margt getur breyzt og brákast
á skemmri tíma. Þrátt fyrir all-
an mismuninn, er þó auðsjáanlega
sami grundvöllurinn undir báðurn;
sézt það bezt af ýmsum atriðum í
frásögninni, þó röðin liafi raskast.
Þamiig er landslagið í IIópi og við
Leifsbúðir eins; Eiríkur rauði
slasast á leið til skips í báðum, og
er þátturinn þar Mklega trúlegri,
þar sem liann segir, að það liafi
aftrað för hans; leiðangur Þor-
steins er að miklu leyti eins í
báðum. Viðskifti Þorfinns við
Skrælingja á Vínlandi er nokkuð
Mk; er betur sagt frá kaupskap
þeirra í sögunni, en betur frá bar-
daganum í þættinum; þátturinn
getur um sjón Guðríðar, en sagan
um, að þeim hafi verið gerðar
sjónhverfingar; bæði geta um öx-
ina, sem SkræMngjarnir fundu, og
einnig um hvalrekann. Merkilegt
er, að Þórhallur veiðimaður skuli
alls ekki nefndur í þættinum; þó
mun hann áreiðanlega vera sögu-
leg persóna í þessum leik; á það
benda vísur hans. En Tyrkir er
einskonar bergmál af honum.