Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.04.1919, Blaðsíða 62

42
TÍMARIT bJÓDRÆKNISFÉLAGS ISLENDINGA
landsferðirnar, enda kélt liann og
fyrirlestur um þær í konunglega
brezka !I andf kæðisf élaginu árið
1911, þar sem kann gaf stutt yfir-
lit yfir skoðanir sínar á þenn. *
Það gat ekki hjá því farið, að mik-
il athygli væri veitt orðum svo
frægs manns eins og Nansens;
liafa því skoðanir lians á þessu
máli verið ræddar mikið, en ekki
verður sagt, að margir hafi fallist
á þær. Hann heldur því fram, að
það, sem Adam frá Brimum og
íslenzkar sögur segja um Vínland
hið góða, séu sögusagnir, sem eigi
rót sína að rekja til sagnanna um
Insulæ Fortunatœ eða Sælueyjarn-
ar, er alt í frá fornöld hefðu geng-
ið á Vesturlöndum; þessar eyjar
áttu að liggja einlivers staðar í
útliafinu langt til vesturs út við
heimsröndina eða liið mvrka liaf.
Lýsingin á eyjum ])essum, eins og
hún standi í ritum Isidórs ffá Se-
ville, sé í fullu samræmi við ís-
lenzku lýsingarnar á Vínlandi.
Isidór segir, að þar séu f jallhrygg-
irnir þaktir villi-vínviði og korn
og matjurtir séu jafn algeng eins
og gras. Eyja þessara er oft get-
ið í írskum ritum og helgisögum,
eins og í sögunni af iliinum heilaga
Brandanus, sem fann í úthafinu
Vínberjaeyjuna (Insula Uvarum),
þar sem alt var þakið þéttasta
vínviðarskóg’i og vínberin voru
svo stór og mörg, að sum trén
voru beygð niður að jörð af þunga
þeirra. " Jafnvel Furðustrandir
liyg'gur Nansen að sé þýðing úr
írsku, því í sögnunum þar séu til
*) “Tihe Norsemen in America”, í Thc
Geographical Journal, 38. bindi 1911, bls.
657—580.
lík nöfn á löndum og landslilutum
í úthafinu, svo sem Furðuland og
Miklaströnd. Þar sem bæði rit
Isidórs og Brandanus saga voru
kunn á Islandi, ályktar Nansen, að
það sanni, að frá þeim stafi Vín-
landssagnirnar. En liér er við
það að athuga, að það er víst, að
Vínlandsnafnið var notað á Is-
landi og í Danmörku á 11. öld, en
það er alveg ósannað og enda ólík-
legt, að rit Isidórs og Brandanus
saga liafi þá verið kunn þar, þótt
þau yrðu það síðar. Jafnvel lýs-
ingin á Skrælingjunum á Vínlandi
heldur Nansen sé runnin frá írsk-
um sögnum um álfa og yfirnáttúr-
legar verur, sem sagt væru að
byg'gju í þessum úthafseyjulm. Alt
þetta leitast liann við að sanna
m'eð miklum lærdómi og tilvísun-
um í gömul rit, en stundum verður
samanburðurinn æði smósmugleg-
ur, eins og' í dæmi því, er hér skal
greina. 1 Eiríks sögu segir, að
þeir Karlsefni liafi séð f jölda liúð-
keipa róa fyrir nesið, voru þeir
svo margir sem lcolum væri sáð.
Þetta á að vera bergmál úr sögu
Brandanusar, þar sem sagt er frá
því,-er hann og félagar lians komu
til einnar eyðieyjar og jafnskjótt
og þeir komu þar í höfn, fyltist
hún af djöflum í dvergalíki svört-
um sem hol! Marg't er þó vel at-
liugað hjá Nansen, eins og við var
að búast, þar sem annar eins þjóð-
sagnafræðingur og Moltke Moe
aðstoðaði hann. En þeir hafa far-
ið alt of langt og' viljað sanna of-
mikið. Að fyrsta (áliti virðist
skoðun þeirra mjög líkleg. Því er
ekki að neita, að sagnir gengu um
úthafseyjar með sörnu landskost-