Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Side 35

RÖGNVALDUR PÉTURSSON
13
the cause of liberal religion, and we
share with you who were closest to
him the sense of irreparable loss
which his death has brought. So
long as liberal religion remains a
force in the life of our two nations,
his memory will be cherished and
honored.”
Sumum, sem tala um kirkjumál
vor Vestur-íslendinga, er gjarnast
að minnast á deilurnar, sem þeim
hafa verið samfara; eins og þær
hafi verið aðalatriðið í kirkjumála-
starfinu. En vitanlega er þetta hínn
mesti misskilningur. Deilur hafa að
vísu átt sér stað, óhjákvæmilega; og
því ber ekki að neita, að þær hafa
stundum verið all svæsnar; en þær
hafa ávalt verið aukaatriði. Starfið,
sem hefir verið unnið í kirkjumál-
unum, af öllum, sem hafa helgað
þeim krafta sína, hefir verið lang-
samlega þýðingarmeira heldur en
allar deilurnar, sem svo mikið hefir
verið um talað. Séra Rögnvaldur
átti oft í deilum um trúmál; hann
varði sig og skoðanir sínar, þegar á
var leitað; og hann sótti á, þegar
honum fanst þörf á því. En í deilum
sínum gekk hann vanalega fram
fyrir skjöldu og sagði hiklaust það,
sem honum bjó í brjósti, hver sem
átti hlut að máli. Og, eins og tekið
hefir verið fram hér áður, var hann
manna fúsastur til þess að viður-
henna bæði vit og mannkosti hjá
þeim, sem höfðu staðið á öndverð-
um meiði við hann. Hitt er satt, að
honum fanst ekki allir þeir, sem
vildu gerast andlegir leiðtogar lýðs-
lns, spámannlega vaxnir.
Eitt af aðalhlutverkum presta er
^ðuflutningur, ekki aðeins pré-
dikanir, heldur ræðuflutningur við
margs konar tækifæri. Séra Rögn-
valdur var ágætur ræðumaður, hvort
sem var í kirkju eða annars staðar.
Hann var ekki bráðmælskur maður
og framburður hans var ekki eins
áhrifamikill og sumra annara. En
ræður hans voru næstum undantekn-
ingarlaust vel samdar. Prédikanir
hans voru mjög vandaðar að máli,
fullar af fögrum og skáldlegum sam-
líkingum; og venjulega var efni
þeirra svo fyrir komið, að fyrst var
inngangur, stundum nokkuð langur,
svo aðalefni ræðunnar samanþjappað
í gagnorða kafla, og að lokum niður-
lag, sem skildi eftir hjá áheyrendun-
um ákveðna hugsun, Líkræður hans
þóttu með afbrigðum góðar. Tæki-
færisræður, sem hann flutti á
skemtisamkomum og við ýms önnur
tækifæri, voru oft þrungnar af
fyndni, en samt oftast nær alvarleg-
ar og efnismiklar. Fyrirlestrar hans
voru fræðandi. Flestir þeirra snertu
aðaláhugaefni hans, frjálsar lífsskoð-
anir, bókmentir, þjóðrækni og menn,
sem hann dáðist að. Hann tal-
aði sjaldan blaðalaust, sem kallað er,
en undirbjó vandlega alt, sem hann
flutti í ræðustól. Honum var mein-
illa við alla innihaldslausa mælgi, og
hann gat ekki fyrirgefið þeim, sem
hann hlustaði á flytja ræður, ef þeir
höfðu ekki undirbúið mál sitt, og
byrjuðu á því, að koma með afsak-
anir fyrir því, sem í augum hans var
ekkert annað en hroðvirkni og skeyt-
ingarleysi. Ef til vill var hann ekki
ávalt sanngjarn í garð þeirra, sem
honum þótti lélega takast ræðu-
flutningur; en þar mátti hann líka
frómt um tala. Mörg ræðan, sem er
losaralega samin, getur verið áhrifa-
mikil, ef hún er flutt af mikilli