Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Side 47

RÖGNVALDUR PÉTURSSON
25
honum fyndist nútímabókmentir
þeirra bera af öðrum, og má ef til
vill til sanns vegar færa, að svo sé.
En þó hygg eg, að mat hans þar
hafi verið einhliða um skör fram.
Hinar miklu ensku bókmentir, sem
honum auðvitað voru vel kunnar,
voru í minna áliti hjá honum heldur
en sanngjarnt var. Og aldrei mun
hann hafa orðið neitt verulega hrif-
inn af annara þjóða höfundum,
hvorki frönskum, þýskum né rúss-
neskum, nema Tolstoy, sem hann
hafði talsverðar mætur á.
Það skal tekið fram, að þetta, sem
hér hefir verið sagt um uppáhalds-
höfunda hans, er alls ekki nein full-
komin greinagerð, heldur aðeins
bygt á samtölum, þegar rætt var á
víð og dreif um ýms efni.
V.
Niöurlag.
»
Hér hefir þá verið gerð nokkur
tilraun til þess að segja frá æfiferli
°g starfi þessa merka og víðþekta
Vestur-fslendings. óhjákvæmilega
hefir verið farið fljótt yfir sögu.
Lesendur Tímaritsins munu flestir
hafa lesið fleiri eða færri af minn-
ingargreinum þeim, sem um hann
hafa verið ritaðar, bæði hér vestra og
á fslandi. Allir, sem á hann hafa
niinst, hafa, að verðleikum, lokið
lofsorði á starf hans og sjálfan hann
sem mann. Það mun verða um hann
eins og flesta aðra menn, sem staðið
hafa framarlega og gerst hafa leið-
togar í þeim málum, sem menn grein-
*r ávalt á um, að eftir því sem lengra
Hður frá dauða þeirra, eftir því
verður mat manna yfirleitt á þeim
réttara og lausara við hlutdrægni þa,
sem flestum veitist erfitt að losa sig
algerlega við gagnvart samtímis-
mönnum sínum. Það stóð oft mikill
styr um séra Rögnvald, menn voru
gjarnast annaðhvort með honum eða
á móti honum. Það var hans hlut-
skifti í lífinu, að standa framarlega
í baráttunni fyrir skoðunum, sem
mættu mikilli og oft svæsinni mót-
spyrnu. Mikið af mótspyrnunni
bitnaði á honum sem leiðtoga. Hann
fann stundum til þess, að menn voru
ósanngjarnir gagnvart því málefni
sem hann barðist fyrir. En hann
var sannfærður um, að sitt málefni
og samherja sinna væri rétt; og með
þeirri sannfæringu tók hann á móti
hverri árás, sem að honum var gerð
og greiddi högg fyrir högg í þeirri
viðureign. Nú er nokkuð tekið að
fyrnast yfir þessar deilur og menn
eru farnir að sjá og viðurkenna, að
engar sannfæringar verða kveðnar
niður með árásum á þá, sem þær
hafa, og að þrátt fyrir skiftar skoð-
anir, verða menn að vinna saman á
mörgum sviðum, þar sem menn eiga
sameiginleg áhugamál. Hann sá það
betur en margur annar og var flest-
um fúsari til að taka höndum saman
við þá, sem voru andstæðingar hans,
þegar um það var að ræða, að koma
einhverju í verk, sem verða mátti
þjóðarbrotinu íslenska, sem hann
unni af alhug, til gagns og sæmdar.
Hefði hann aldrei átt í neinum deil-
um, hefði starf hans verið á öðru
sviði en það var, þá hefðu leiðtoga-
hæfileikar hans ekki komið eins í
Ijós og notið sín eins og raun varð
á. Allir menn skapast af sínu um-
hverfi, og á það ekki síst við þá, sem
eru forustumenn í einhverjum mál-
um. Mótspyrna og erfiðleikar örfa