Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Síða 52

30
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
vitorði, hver ort hafði. Birtist kvæði
þetta einnig í Ingólii (síðar í Hrönn-
um Einars 1913, bls. 99—101) og er
frábærlega glöggskygn og samúðar-
rík lýsing á skáldkonunni, list henn-
ar og lífsskoðun, svo að enn standa
orð höfundar að miklu leyti í fullu
gildi, svo sem upphafserindið:
Þú gleðst eins og hjartað sjálft þér segir,
og syngur með náttúrubarnsins rödd,
þú vilt að þig leiði listanna vegir
til ljóssins áttar—til þess ertu kvödd.
Dalasvanninn með sjálfunna menning,
sólguðnum drekkur þú bragarskál,
með átrúnað fastan í ungri sál
á afls og kærleiks og fegurðar þrenning.
Þetta kvæði, og ýms önnur, sem
ort voru til Huldu, bera því ein sér
vitni, að ljóð hennar féllu í frjósam-
an jarðveg; var það henni bæði á-
nægjuefni og hvatning til fullkomn-
unar í skáldskapnum. En eins og
vænta mátti, og Einar víkur að í
lokaerindinu í kvæði sínu, fýsti menn
að vita, hver sá söngvasvanni væri,
er duldist undir Huldu-heitinu. Ekki
varð það samt almenningi kunnugt,
fyr en Þorsteinn Erlingsson kvað
upp úr um það í hinum snjalla
“Huldupistli” sínum í Þjóðviljanum
(15. júní 1905). Þar er ritað um
kvæði hennar, og skáldskap alment,
með þeim djúpa skilningi og þeirri
snild í efnismeðferð, sem búast mátti
við af slíku listaskáldi og Þorsteinn
var, enda er það hið áhrifaríkasta,
sem um Huldu hefir verið ritað.
Vakti grein þessi athygli almennings
á henni, einkum þulum hennar, og
varð hún skjótt eftirlætisbarn ljóð-
elskra manna og kvenna í landinu;
en aðalástæðan var auðvitað sú, að
henni hafði tekist að slá á þá strengi,
sem bergmáluðu í sál þjóðarinnar,
með því að endurvekja, fegra og
fága, þulurnar íslensku, sem sprottn-
ar eru beint undan tungurótum og
hjartarótum sjálfrar alþýðunnar.
Þorsteini verður einnig tíðræddast
um þulur Huldu í pistli sínum, eink-
um hið gullfagra kvæði hennar
þeirrar ættar, er hún nefnir “Ljáðu
mér vængi”:
“Grágæsa móðir!
ljáðu mér vængi”,
svo eg geti svifið
suður yfir höf.
Bliknuð hallast blóm í gröf,
byrgja Ijósið skugga tröf;
ein eg hlýt að eiga töf
eftir á köldum ströndum,
ein eg stend á auðum sumarströndum.
Langt í burt eg líða vil,
ljá mér samfylgd þína!
Enga vængi á eg til,
utan löngun mína,
utan þrá og æskulöngun mína.
Lof mér við þitt létta fley
litið far að binda;
brimhvít höf eg óttast ei
eða stóra vinda.
Okkar biður blómleg ey,
bak við sund og tinda,
bak við sæ og silfurhvíta tinda.
Eftir mér hún ekki beið,—
ytst við drangann háa
sá eg hvar hún leið og leið
langt í geiminn bláa,
langt í geiminn vegalausa, bláa.
Bendir Þorsteinn síðan á það, hvað
honum þyki merkilegast í þessu lat-
lausa og léttstíga kvæði og skýrir
það meðal annars þannig: “Það eru
yndisómarnir úr þulum okkar og
þjóðkveðskap, þeir, sem allra sætast
hafa bergmálað í instu og viðkvæm-
ustu hjartastrengjum okkar allra,
sem höfum elskað þá, og þó man eg
hvergi eftir að eg hafi heyrt þá svo