Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2002, Síða 191

Sveitarfélög leggja á fasteignagjöld sem eru hlutfall af fasteignamati. Ríkið leggur eignar-
skatt á nettóeign og fasteignamat er einn þeirra liða sem mynda hana. Fasteignamat er
einnig gjaldstofn erfðafjárskatts og stimpilgjalda.
Við skattlagningu er brýnt að jafnræðis sé gætt meðal borgaranna og því þarf að vera
tryggt að fasteignamat alls staðar á landinu endurspegli það sem því er ætlað. Markmið
með endurmati fasteignamats 2001 var því hvort tveggja að innleiða mat sem endur-
speglaði betur gangverð fasteigna en fyrra mat og gæta þess að samræmi væri í fasteigna-
matinu þannig að það sé gjaldstofn sem mismunar ekki borgurunum.
Brunabótamat
Samkvæmt lögum um brunatryggingar nr. 48/1994 er húseigendum skylt að bruna-
tryggja allar húseignir sínar. Brunabótamat er grundvöllur þessarar lögbundnu bruna-
tryggingar. Það nær einungis yfir þau efnislegu verðmæti sem geta eyðilagst í eldi, þ.e.
húsið sjálft. Markmið matsins er að finna vátryggingarfjárhæð húseignar svo að eigandi
fái bætur sem nema kostnaði við að endurbyggja eða gera við húseignina þannig að hún
verði sambærileg því sem hún var fyrir tjón. Bæturnar miðast við byggingarkostnað
húseignar að frádregnum afskriftum vegna aldurs, slits, viðhalds og ástands. Bruna-
bótamat tekur ekki til lóðarinnar eða staðsetningarverðmætis. Brunabótamat er ekki jafnt
heildarbyggingarkostnaði. Þótt hús brenni til grunna fer ekki allt forgörðum sem kostað
hefur verið til byggingarinnar. Ef hús brennur og annað sams konar hús er byggt á sömu
lóð þarf ekki að greiða aftur opinber gjöld og lóðarkostnaður tilheyrir lóðinni en ekki
húsinu.
Fram til ársins 1994 var brunabótamat alfarið framkvæmt af dómkvöddum mats-
mönnum sem unnu fyrir hvert sveitarfélag. Það ár tók Fasteignamat ríkisins að hluta til
við framkvæmd brunabótamatsins og frá og með árinu 1999 hefur allt brunabótamat á
landinu verið framkvæmt af stofnuninni. Markmiðið með endurmati brunabótamats árið
2001 var tvíþætt. Annars vegar að innleiða afskriftir í brunabótamatið eins og lög nr.
34/1999 um breytingu á lögum um brunatryggingar nr. 48/1994 kveða á um. Hins vegar
að samræma mat þannig að sambærilegar eignir hafi sambærilegt mat.
í lögum um brunatryggingar kemur m.a. fram að samhliða innheimtu brunatryggingar-
iðgjalds skuli innheimt önnur gjöld og skattar sem hlutfall af brunabótamati. Það eru
brunavarnargjald, umsýslugjald, forvarnagjald, viðlagatryggingariðgjald og álag á við-
lagatryggingariðgjald. I ljósi þessa hlutverks brunabótamatsins er afar mikilvægt að það
sé samræmt alls staðar á landinu. Með því er tryggt að eigendur sambærilegra eigna sitji
við sama borð hvað varðar álagningu þessara opinberu gjalda. Brunabótamat varðar
bæði réttindi og skyldur húseigenda og því er mikilvægt að jafnræðis sé gætt þeirra á
meðal.
Endurmat2001
Þann 15. júní 2001 tilkynnti Fasteignamat ríkissins fasteignaeigendum um endurmat
brunabóta- og fasteignamats á öllu landinu, að hlunnindum og landi utan þéttbýlis
frátöldu, sem ganga mundi í gildi 15. september ef ekki væru gerðar við það
athugasemdir. Þetta var fyrsta heildstæða mat fasteigna á öllu iandinu sem gert er með
vélrænum hætti en í fyrri mötum höfðu matsmenn ferðast hús úr húsi og aflað gagna og
hafði það verið ákaflega seinlegt.
Kynning og tæknigreinar fyrirtækja og stofnana
1 8 7