Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Qupperneq 10

Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Qupperneq 10
8 hefir hernaðarlegt gildi. Þess háttar útbún- aður heitir á ensku „sonar“ og er skamm- stöfun á (so)und (na)vigation and (r)ang- ing og merkir að sigla og miða út umhverfið fyrir neðan hafflötinn með hjálp sónmynda- tækja. Fyrsta sónmyndatækið, sem byggt var til að rannsaka mannslíkamann, var gert 1937 af bræðrunum Dussik i Austurríki.4 8 Það var heilabergsmálsritinn, sem er einskonar dýptarmælir, notaður til að mæla fjarlægð frá yfirborði höfuðkúpu að miðlínulíffærum heilans. Þetta er einföld rannsókn, sem enn er í fullu gildi og framkvæmanleg með flestum algengum sónskönnum. Fyrsta sónmyndatækið sem tók tvividdar- myndir var -hannað af Wild og Reid. Þetta tæki var notað til rannsókna á brjósta- og endaþarmameinum.14 Árið 1948 fann Howry upp nýja gerð sónmyndavéla, bergmálssneiðmyndavélina, sneiöskannann og lagði með því grundvöll- inn að nútímaaðferðum við sónmyndatök- ur. 10 44 Þssi sneiðskanni gat tekið svart- hvítar myndir af sneiðum í likamanum. Hann 'hefur verið talsvert notaður við kvið- arholsrannsóknir einkum í fæðingarfræði og kvensjúkdómafræði. Árið 1954 fundu Edler og Hertz í Lundi upp hjartabergmálsritann, sem mikið hefir verið notaður við greiningu vissra hjarta- sjúkdóma.5 Fáar tækninýjungar komu fram í gerð sónmyndatækja næstu tvo áratugina. Þó nutu sónmyndatækin góðs af þeim al- mennu framförum sem urðu í rafeindatækni á þessum árum. Seint á árinu 1974 kom á markaðinn ný gerð sónskanna, sem tekið gat myndir í grá- um litáskala, gráskalamyndir. Með þessum nýju gráskaiaskönnum jókst greiningargildi sónmyndanna mjög. Nú var í fyrsta sinni auðvelt að taka sónmyndir, sem sýndu innri byggingu líffæranna í kviðarholinu!4 Nýjungin í gráskalaskönnunum er tæki, sem kallast skönnunarbreytir. Hann gefur hverju rafmerki gráan lit og fer liturinn eftir styrk rafmerkisins. Stjórnanda tækis- ins er í sjálfsvald sett hvort hann hefir sterku rafmerkin dökk eða ljós. Fyrstu árin höfðu gráskalaskannarnir liliörœna skönnunarbreyta, en árið 1977 komu á markaðinn nýjar vélar með stafræna skönnunarbreyta. Þessir nýju gráskala- skannar vinna hraðar og geyma rafmerkin betur en eldri gerðir. Myndirnar eru skarp- ari og hafa meira greiningargildi en áður. Vefir með svipaða endurvarpseiginleika greinast betur hver frá öðrum t.d. er auð- veldara að greina sundur gallganga, slag- æðar og bláæðar!3 1 nýrum má jafnvel greina börkinn frá mergnum!2 Sjúkur vefur t.d. æxlisvefur greinist einnig betur frá heil- brigðum vef en áður hefir þekkst. Skyggniskannar komu fyrst á markað árið 1975. Kostir þeirra fram yfir sneið- skannana eru þeir, að athuga má með þeim hreyfingar líffæra, svo sem hjarta og æða. Þessi tæki eru einnig fljótvirkari en sneið- skannarnir. Myndimar eru hins vegar lak- ari,° en tæki þessi eru i örri þróun og eiga vafalítið eftir að fá hliðstæða þýðingu fyrir sóngreininguna og röntgenskyggnitækin hafa haft fyrir geislagreininguna. Til íslands hafa til þessa verið keypt fjögur sónmyndtæki, sem kunnugt er um. Á árunum kringum 1960 var keyptur heilabergmálsriti, sem notaður var í nokkur ár á Landakotsspitala. Árið 1974 eignaðist Fæðingardeild Land- spítalans sneiðskanna frá Emisonic, sem gat tekið svart-hvítar myndir. Inn í hann var bætt skönnunarbreyti árið 1976. Hann getur nú tekið gráskalamyndir. Hjartabergmálsriti var keyptur til Borg- arspítalans 1978 og annar til Landspítalans árið 1979. Þessir ritar eru báðir af gerðinni 80 C. frá Picker. Þeir geta tekið gráskalarit með kvikmyndun. HLJÓÐORKA Hljóð er ein tegund orku. Orkan færist yfir á sameindir i efninu, sem hljóð berst um og framkallar sveifluhreyfingu þeirra. Hljóðaflið gefur til kynna, hve mikil orka berst um flöt hornréttan á útbreiðslustefnu hljóðbylgjunnar. Einingin fyrir afli hljóðs er watt. Styrkur hljóðs er skilgreindur sem hljóðaflið á flat- areininguna. Hljóðstyrkur er mældur i wött- um á cm2 eða milliwöttum, ef um lág gildi er að ræða. Hljóð, sem notuð eru til mynda- töku, hafa styrkleikann 1-50 milliwött á cm2. Hljóð til lækninga hafa styrkleikann 1-3 wött á cm2. Við athuganir á líffræðilegum áhrifum hljóðs er þýðingarmikið að mæla hljóðstyrk
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Læknablaðið : fylgirit

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið : fylgirit
https://timarit.is/publication/991

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.