Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Blaðsíða 61

59
Sigurður E. Þorvaldsson
TUNGURÓTARSKJALDKIRTILL (GI. thyroidea linguae)
Stöðnun skjaldkirtils í munni, þ.e.a.s. í
tungurót er sjaldgæft, meðfætt afbrigði, sem
verður til við truflun á þroskaferli skjald-
kirtiisgangs (thyroid duct) frá botnholu
tungu (foramen coecum) til venjulegrar
staðsetningar framan við barka. Hér verður
lýst sjúkratilfelli, fyrsta tilfelli tungurótar-
skjaldkirtils á íslandi, sem greint er með
geislajoðprófi (I 131). Við höfum aðeins
fundið eitt annað tilfelli af tungurótar-
skjaldkirtli, sem þó er frúbrugðið að þvi
leyti, að um er að ræða dreng með skjald-
kirtilgangsbelg (thyroglossal duct cyst) með
skjaldkirtilvef, en einnig merkjanlegan
skjaldkirtilvef í tungu. Við leit í skrám
meinafræðideildar Háskóla íslands fundust
ekki önnur tilfelli með greiningunni skjald-
kirtilvefur í tungu.
SJÚKRATILFELLI
38 ára gömul kona, sem kvartaði um hæsi,
kvefsækni og fyrirferð í munni, leitaði lækn-
is, sem sendi hana til meðferðar vegna æxlis
i tungurót.
Við skoöun fannst 3 cm rauðleit fyrirferð-
araukning í tungurót. Fyrirferð þessi var
þétt átöku, eymslalaus með hvítleitum hörð-
um inndrætti í miðjunni, en engin sár.
Rannsóknir með geislajoði I 131 sýndu
upptöku í tungurót en alls enga á hálsi.
Skildisvakarannsóknir sýndu T3 1.17. mcg
(N 0.9—2.2) og T4 3.1 mcg (N 5—11.0) og
TSH (skildisvaki) 40 micro IU/ml (N 0—5).
Meöferö með skildisvaka (thyroxine) gæti
minnkað fyrirferð kirtilsins, en vegna þétt-
leika vefsins og inndráttar í yfirborði var
talið réttara að fjarlægja þessa fyrirferð.
SkurðaÖgerð var því framkvæmd þ. 25/4
1978 og allur skjaldkirtilsvefur í tungurót
numinn burtu um munn sjúklings. Sýnið vó
5.88 g og mældist 3x2.2 cm.
Vefjasvar á innsendu sýni var „tungurót-
arskjaldkirtill" með hrörnunarbreytingum,
bandvefsíferð og kölkun allt að því bein-
myndun á köflum.
Gangur eftir aðgerð var án aukakvilla og
var konan sett á skildisvaka (thyroxine) 0.2
mg daglega,
UMRÆÐA
Tungurótarskjaldkirtill er óvenjulegt af-
brigði, sem verður að hafa í huga hjá sjúk-
lingum, sem eru með fyrirferðaraukningu
í tungurót. Hickman' lýsti fyrstur tungurót-
arskjaldkirtli árið 1869 hjá nýfæddu barni,
sem kafnaði af þessum sökum 16 klukku-
stundum eftir fæðingu. Hundrað árum síðar,
1969, hafði samtals verið greint frá 373 til-
fellum í öllum heiminum.2
Aðal kvörtun sjúklinga með tungurótar-
skjaldkirtil er oftast kyngingarörðugleikar,
taltruflanir eða fyrirferðaraukning i munni.
Fyrstu einkenni þessa fyrirbæris geta verið
Fio 4.—Diaorammatic view of the locations ot
aberrant antl nointal thyroid tissues in man. Nnte aii
aberrant tissue sites aie in line with the einbryoloyical
thyroylossal duct.
Fig. 1. Diagrammatic view of the location of
aberrant and normal thyroid tissues in man.
Note all dberrant tissue sites are in line with
tlie embryological thyroglossal duct.