Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Síða 54

52
greiningunni meningitis purulenta af ó-
þekktri orsök.
Faraldur af N. meningitidis á síðustu 2—3
árunum setur hér reyndar töluvert strik i
reikninginn (Mynd I), þannig að með því að
reyna að jafna út slíka óvænta sveiflu mætti
skv. fyrrgreindum upplýsingum ætla, að
undir venjulegum kringumstæðum sé meðal-
árstiðni meningitis bacterials 'hjá islenkum
börnum í kringum 20. Þannig léti nærri, að
hérlendis sæjum við kringum 8—9 bacterial
meningitis tilfelli hjá börnum ár hvert á
hverja 100 þúsund ibúa. 1 Bandarikjunum
var hinsvegar árið 1978 heildartala bæði hjá
börnum og fullorðnum komin upp í 22 til-
felli á hverja 100 þúsund íbúa í 38 rikjum,
með H. infl. sýkingar í miklum meirihluta.13
Ekki eru handbærar tíðnitölur frá Norður-
löndum, nema frá árunum kringum 1970, en
'þá var heildartalan hjá börnum og fullorðn-
um kringum 5—6 á ári á hverja 100 þúsund
íbúa.2
Tíðni meningitis hjá börnum virðist því
heldur hærri hér á landi en á Norðurlöndum,
en mun lægri en í Bandaríkjum Norður-
Ameríku.
1 þessu uppgjöri var N. meningitidis al-
gengasti orsakavaldurinn og olli nánast 45%
sýkinga. Næstur í röðinni kom svo H. infl.
með 35% sýkinga. Langt að baki þessum
tveimur helstu sýklategundum kom svo S.
pneumoniae með 6,4%. Þessi orsakadreifing
er ekki mjög frábrugðin þeirri, sem fram
kemur í uppgjöri Víkings Arnórssonar frá
1974.2 Svipuð dreifing kom einnig fram í
uppgjöri frá Englandi,22 þar sem greint var
frá 111 börnum með bacterial meningitis á
árunum 1973 til 1977. Finnsk athugun,2i sem
greinir frá horfum 244 barna, sem fengu
purulent heilahimnubólgu á árunum 1948—
1972, sker sig hinsvegar úr með óvenju hárri
tíðni pneumococeasýkinga, eða 16%, og voru
þær jafnframt heldur algengari en meningo-
coccasýkingar.
Hér reyndist kyndreifing lik því, sem fram
kemur í erlendum uppgjörum, en talsvert
hærra hlutfall drengja sést í Landspítala-
uppgjörinu. Þar takmörkuðust einnig sex til-
felli af meningitis pneumococciea við drengi,
en hér voru 3 af 5 pneumococcasjúklingum
stúlkur.
3. AÐDRAGANDI. Aðdragandi innlagnar,
frá því að fyrst komu fram nokkuð ákveðin
einkenni um heilahimnubólgu og Iþar til
sjúklingurinn var innlagður á spítala, nam
oftast hálfum til einum sólarhring, sem telj-
ast verður mjög eðlilegt.
Ef litið er nánar á aðdragandatímabil
þeirra 7 sjúklinga, sem dóu, reyndist það •
lengra lagi, að undanskildum 3 meningo-
coccatilfellum með Waterhouse-Frideriehsen
syndrome. Einnig þótti athyglisvert, að eng-
inn sjúklinganna, sem dóu, var innlagður
eftir fyrstu læknisvitjun. Sex sjúklinganna
hafði verið vitjað tvisvar af vaktlækni, áður
en til innlagnar kom. 1 sjöunda tilvikinu
hafði sjúklings verið vitjað af heimilislækni
í tvö skipti, áður en hann lagði sjúkling inn
við þriðju upphringingu frá foreldrum. Fimm
þessara sjúklinga voru úr Reykjavík, tveir
úr Hafnarfirði.
3. GREINING. Af öllum sjúklingunum
höfðu 38% fengið meiri eða minni sýkla-
lyfjagjafir fyrir innlögn. Er það nokkuð
lægri tiðni en víða annars staðar, og von-
andi tímanna tákn. Til dæmis höfðu 66%
sjúklinga í Landspítalauppgjörinu fengið lyf
fyrir innlögn2 og a.m.k. 47% af 687 sjúk-
lingum i London á árunum 1969—73.11 Af
þeim sjúklingum, sem fengið höfðu sýklalyf
fyrir innlögn á Landakotsspítala, reyndust
60% samt sem áður með jákvæða mænu-
vökvaræktun (49% á Landspítalanum, 68%
í London). Þótt magn og tegund sýklalyfja
hljóti að ráða miklu, má samt sem áður
ætla, að þrátt fyrir einhverjar lyfjagjafir
megi rækta sýkilinn hjá u.þ.b. helmingi þess-
ara hálfmeðhöndluðu sjúklinga.
Gram-litun á mænuvökva sýndi Gram-
neg. diplococca hjá 4 sjúklingum með nei-
kvæðar ræktanir, sem samsvaraði a.ö.l. að-
eins jákvæðum mænuvökvaræktunum. Ekki
þótti einhlítt að treysta á smásjárskoðun um
val á sýklalyfjum.
Sýklaorsök þótti ósönnuð hjá 86% sjúk-
linga í þessu uppgjöri, samanborið við 62% á
Landspítalanum2 og 32% á Borgarspitalan-
um.10 Hér virðast tíðari blóðræktanir og
e..t.v. nefkoksræktanir skipta máli, einkum i
sambandi við N. meningitidis meningitis,
þrátt fyrir sísta fylgni milli bakteria i blóði
og mænuvökva hjá þessari sýklategund.
Af sjúklingum með H. infl. meningitis
reyndist blóðræktun jákvæð hjá 85%, sem er