Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Page 18

Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Page 18
16 Páll Ásmundsson BLÓÐSlUN Á LANDSPÍTALANUM 1968—1980 Hinn 15. ágúst 1968 var í fyrsta sinn gerð blóðsíun (hemodialysis) hérlendis á Land- spítalanum. Grein þessari er ætlað að gera skil fyrstu 12 árum þeirrar meðferðar hér. Á sama tímabili hafa nýru verið grædd í all- marga íslenska blóðsíunarsjúklinga og verð- ur nokkuð fjallað um þær aðgerðir. INNGANGUR Blóösíun: Blóðsíun á sér ekki langa sögu. Hollendingurinn Kolff beitti henni fyrst með árangri árið 1945.1 Var henni í fyrstu aðeins ætlað að fleyta sjúklingum yfir bráða nýrna- bilun. Þótt menn eygðu fljótt þann mögu- leika að lengja líf sjúklinga með varanlega nýrnabilun, voru í upphafi mörg ljón á veg- inum. Eitt erfiðasta vandamálið var að við- halda greiðum aðgangi að æðum sjúklinga, því 'hratt blóðrennsli þarf um blóðsíuna. I kringum 1960 var tekið að nota æðaskamm- hlaup úr gerviefnum, svokölluð Scribner‘,3 shunt, sem enst geta lengi. Blóðsíun hefur síðan verið beitt í sívaxandi mæli við krón- iska nýrnabilun og hefur meðferðin tekið miklum framförum með bættri tækni og lækkandi meðferðarkostnaði. Blóðsíun er í raun einföld. Undirstaða hennar er hálfgegndræp (semipermeabel) himna, oftast úr cuprophane, sem er efni ná- skylt sellófani. Allar smærri sameindir kom- ast í gegnum slíka himnu. 1 síu gervinýrans rennur blóð það, sem hreinsa á, öðrum meg- in himnunnar en vatnslausn hinum megin. Organgsefni í blóðinu smjúga gegnum himn- una undan þéttnihalla og berast burtu í vatninu. Til þess að hindra oftap salta úr blóðinu gegnum himnuna, er þeim bætt i lausnina áður til að upphefja þéttnihallann. Með framköllun mismikils (hydrostatisks) þrýstihalla frá blóði til vatnslausnar má stýra því, hve mikið vatn þrýstist gegnum himnuna. Slíkt nefnist ultrafiltration og má með því ná af sjúklingnum því vatni, er á hann safnast milli meðferða. Framfarir í síugerð hafa helst verið fólgn- ar í minnkandi rúmmáli að óbreyttu himnu- yfirborði og batnandi himnum. 1 nýjustu si- um og slöngum, sem þeim fylgja, eru innan við 200 ml blóðs. Slíkt auðveldar uppsetn- ingu og hindrar blóðtap, þegar síun lýkur. Tvær siugerðir hafa verið mest áberandi: plötusíur og spólusíur, en báðar vinna eins þótt ólíkar séu. Þá má nefna hárpípusíur og ,,aðsogssíui-“ (absorption filters), en í þeim síðastnefndu er blóð látið flæða um aðsog- andi efni (t.d. viðarkol), sem halda eftir úr- gangsefnum og eiturefnum. Mætti hugsa sér slíka síu sem framtíðarlausn. Gætu menn þá gengið um með síuna og skipt um reglulega. Vélabúnaði til blóðsíunar hefur fleygt fram. Nýjustu blóðsíunarvélar eru fyrirferð- arlitlar (mynd l),blanda sjálfar síunarlausn- ina og vaka yfir mörgum þáttum blóðsíunar. Hér sem víðar halda örtölvur (microproeess- FIG 2. — The first macliine: Gambro AK-2. FIG 1. — Ganibro AK-10, hemodialyser. t Frá lyflækningadeild Landspítalans. Mynd 1.

x

Læknablaðið : fylgirit

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknablaðið : fylgirit
https://timarit.is/publication/991

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.