Einkaneysla 1957-1987 - 01.12.1989, Side 48

Útgjöld íslendinga í orlofsferðum erlendis nema 5,8% í einkaneyslu 1986 og 6,5% 1987.
Orlofsferðir í vísitölugrundvellinum eru meðtaldar í liðnum veitinga- og gistihús. Orlofsferðir einar sér
nema í grundvellinum 2,9% allra útgjalda 1. maí 1988, en voru einungis 0.7% útgjaldanna ívísitölunni
1984-
í einkaneysluuppgjörinu eru útgjöld vegna erlendra ferðamanna á íslandi dregin frá í einu lagi. Er
það gert vegna þess að ekki eru til upplýsingar um hvernig útgjöldin skiptast milli einstakra flokka og er
þessi neysla því meðtalin í viðeigandi liðum. Nemur þessi frádráttur 2.2%-2.7% af neyslu 1984-1987.
Enginn leiðréttingaliður af þessu tagi er í grunni framfærsluvísitölunnar, enda byggist úrtakið við
neyslukönnunina eingöngu á þátttöku íslenskra ríkisborgara.
6.6 Mannfjöldi og einkaneysla á mann 1957-1987.
6.6.1 Inngangur.
í þessum skýrsluhluta verður í fyrsta lagi fjallað um þróun mannfjölda og meðalmannfjölda
1945-1987. Sérstök áhersla verður lögð á mannfjöldabreytingar þau ár sem einkaneyslurannsóknir ná
til, þ.e.a.s. 1957 -1987. í öðru lagi verða sýnd nokkur dæmi um heildarneyslu íslendinga á nokkrum
algengum tegundum matvæla 1957-1987. í þriðja lagi verða sýndar tölur um neyslu á mann af þessum
sömu fæðutegundum.
6.6.2 Mannfjöldi 1945-1987.
Tölur um mannfjölda eru teknar saman af Hagstofu íslands. Aðalheimild mannfjöldatalna er
þjóðskráin. Hún var stofnuð á grundvelli aðalmanntalsins 1. desember 1950 og sérstaks manntals, sem
fór fram 16. október 1952. Þjóðskránni er ætlað að geyma upplýsingar um helstu atriði sem varða hagi
mannfjöldans. Ber þar fyrst að nefna fæðingar og mannslát, aðsetur og flutninga, hjónavígslur,
skilnaði, o.fl. Á hverju ári eru margvíslegar upplýsingar um mannfjöldann teknar saman og birtar í
Hagtíðindum, sem gefin eru út mánaðarlega af Hagstofu íslands. Mannfjöldaskýrslur Hagstofunnar
eru hins vegar ítarlegustu skýrslurnar , sem gerðar eru um þessi efni, og hafa þær verið birtar með líku
sniði frá árunum 1911-1915 fram til 1988.
Hér verður ekki fjallað um einstaka þætti þjóðskrárinnar en einungis látið nægja að skoða þróun
mannfjöldans í heild. Á þeim tíma er meginefni þessarar skýrslu nær til þ.e. 1957-1987, hefur
meðalmannfjöldi á íslandi aukist úr rúmlega 165 þúsund manns 1957 í tæplega 246 þúsund 1987, eða
tæplega 1.5 faldast. Jafngildir þessi aukning mannfjölda rúmlega 1.3% árlegri meðalfjölgun umrætt 30
ára tímabil.
Tölur um meðalmannfjöida 1945-1987 eru birtar í töflu 1.11. í töflunni kemur einnig fram hver
árleg fjölgun mannfjöldans hefur verið þetta tímabil og sömuleiðis vísitala mannfjölda 1945-1987 með
grunntölu = 100 1980. Framan af tímabilinu var árleg fjölgun um og yfir 2% á ári en eftir 1960 dró mjög
úrfjölguninni. Að meðaltali var árleg íbúafjölgun tæplega 1.5% á sjöunda áratugnum, rúmlega 1.1% á
þeim áttunda og tæplega 1.1% árin 1981- 1987.
6.6.3 Heildarneysla á nokkrum algengum fœðutegundum 1957-1987.
Megintilgangur einkaneyslurannsókna Þjóðhagsstofnunar er að safna upplýsingum um útgjalda-
fjárhæðir einkaneyslunnar bæði í heild og til einstakra útgjaldaflokka. í þessu skyni er í mörgum
tilfellum safnað saman upplýsingum um framleitt, innflutt og selt magn fjölmargra vörutegunda.
Þessar upplýsingar gera mögulega samantekt á heildarneyslu landsmanna á fjölda algengra neysluvara,
svo sem á kjöti, mjólk, fiski o.fl. í mörgum tilvikum byggjast neyslurannsóknir á veltutölum og á
útgjaldafjárhæðum en ekki beinum magntölum. Dæmi þessa eru t.d. áætlanir um neyslu á brauðum,
kökum og kexi og áætlanir á nokkrum neyslu- og þjónustuliðum. Samantekt á magni er þá vart
framkvæmanleg.
En hér kemur einnig fleira til. Iðulega breytast vörutegundir að innihaldi eða gæðum þegar litið er
yfir lengri tíma og kann þá að orka tvímælis hvort um sömu vöru er þá að ræða eða ekki. Þetta er leyst
46