Sagnir - 01.06.2003, Qupperneq 60

Búningar voru oft mjög einfaldir og skrautlausir. Viðfangsefni
dansverka breyttist líka mikið. Mannlegar tilfinningar, gleði
og sorg voru til unrfjöllunar auk hversdagsleika daglegs lífs.
Einnig gátu dansverk verið algerlega abstrakt, hreyfingar
verið einungis sjálfra sín vegna, dansinn algerlega á eigin
forsendum.
Almennt er talið að Hst hinnar bandarísku Isadoru
Duncan hafi rutt veginn og að nútímalistdansinn reki upphaf
sitt til hennar. Hún var fædd árið 1877 í San Francisco i
Bandaríkjunum. Isadora var mjög ung þegar hún hóf leit
að eigin tjáningarfomri innan danslistarinnar. Hún dansaði
berfætt í kyrtlum að grískri fyrirmynd og byggði dansa
sína að mestu á göngu, hlaupum og hoppum og öðmnr
eðlilegum hreyfingunr nranna.3 Isadora Duncan ferðaðist
víða unr lönd og dansaði við gífurlega hrifningu og var dáð
og dýrkuð á fyrstu tveimur áratugum 20. aldarinnar.
Islendingar nutu einnig töffa Isadora Duncan. Benda
má til dæmis á kvæði Sigurðar Sigurðssonar firá Amarholti
sem heitir einfaldlega Isidóra.4 Danskennslan á fyrstu
áratugum aldarinnar var, eins og áður var getið, í höndum
leikkvennanna Stefaníu Guðmundsdóttur og Guðrúnar
Indriðadóttur. I ritverki Sveins Einarssonar, Islensk leiklist,
segir ffá dans-kompu sem Stefanía átti. I þessa kompu
hafði hún m.a. skrifað um dansaðferð Isadora Duncan.5
Stefanía dansaði sjálf og sarndi dansa fyrir leiksýningar auk
kennslunnar. Því er ekki fjarri lagi að ætla að hún hafi nýtt
sér eitthvað af aðferðum Duncans.
Ellen Kid stofnaði dansskóla á íslandi árið 1939 og hlaut mikið lof fyrir
danssýningar sem hún hélt í Iðnó sarna ár.
♦ ♦ Uppliaf nútímalistdans á Islandi ♦ ♦
Arið 1917 hóf 13 ára gömul stúlka, Asta Norðmann, dansnám
hjá þeinr Stefaníu og Guðrúnu/’ Hún sagðist síðar aðallega hafa
lært þar samkvæmisdansa.7 Veturinn á eftir var stödd hér á landi
danskur danskennari, frú Petersen. Hjá henni var Asta í tímum
og lærði klassískan listdans.8 Asta fór með systur sinni Kristínu
og mági sínum, Páli Isólfssyni, til Leipzig árið 1921 þar sem hún
stundaði dansnám. Hún sagði sjálf svo frá í viðtali senr birtist í
Morgunblaðinu árið 1982:
„Þeir vora dýrlegir dagamir í Leipzig og ég fékk
mikið út úr dvölinni þar. Komst ég í ejnkatíma
til konu, sem sjálf var sólódansari við Operuna í
Leipzig og tók nemendur heim til sín. Hún var
mér í alla staði mjög góð, kenndi mér mikið um
hreyfingar, upphitunaræfingar og samningu dansa.“9
Þegar Asta kom heim ári síðar undirbjó hún danssýningu í Iðnó.
Frumsýning var 21. október 1922 og í umsögn í Vísi 24. október
sagði að hinn besti rómur hafi verið gerður að dansi hennar
því bæjarbúar hafi ekki átt slíkum danssýningum að venjast.10
Sýningarnar urðu þrjár og af tíu dönsum sem þar vora á dagskrá
dansaði hún átta dansa berfætt en hinir tveir vora menúett og
ungverskur dans. Þannig virðist það ekki hafa verið sígildur
listdans sem þarna var á ferðinni. Engin af þeim myndum sem
birtust með viðtölunum í Lesbókinni sýnir Astu í búningi eða
stellingu hins sígilda listdans. 11
Engar heimildir hafa fundist sem segja nánar frá því hvaða
stílbrigði Asta dansaði sjálf eða beitti í danssköpun sinni en eftir
því sem ráða má af myndum hefur hún komist í kynni við þýska
nútímalistdansinn sem oftast er kenndur við expressionisma og
naut mikilla vinsælda í Þýskalandi á þriðja áratugnum.12 Því má
ætla að það sem hún lærði í Leipzig hafi verið einhver blanda
nútímadanshreyfmga, karakterdansa og danssköpunar og það
var það sem hún sýndi á sýningunni í Iðnó. Asta þekkti vel
til frumheija nýja dansins eins og Isadora Duncan og dáðist að
þýska dansaranum og danshöfundinum Mary Wigman (1886-
1973) samkvæmt því sem frænka hennar og ein af nemendum,
Jórann Viðar tónskáld, segir.13 Mary Wigman stofnaði dansskóla
í Dresden árið 1920 og varð einn af helstu áhrifavöldum þessarar
nýju stefnu í sviðsdansi.
Þegar Asta hóf danskennslu eftir heimkomuna árið 1922
kenndi hún aðeins barna- og samkvæmisdansa.14 Arið 1928 fór
hún til Kaupmannahafnar til nánrs í hefðbundnum listdansi og
stofnaði listdansskóla haustið 1929, þann fyrsta hér á landi, en
auk þess sanrdi hún dansa fyrir leiksýningar í Iðnó og dansatriði í
revíunr sem vinsælar vora á þessunr tínra.15
♦ ♦ Þýska álfkonan ♦ ♦
Talsverðrar grósku gætti í danskennslu hér á landi á áranum
milli 1930 og 1950. Auk Ástu Norðmann kenndu hér Hanson
systumar Ruth, Ása og Rigmor listdans, samkvæmisdans og
barnadans og Sigurður Guðnrundsson kenndi sanrkvæmisdansa.
Fyrrunr nemendur Ástu, til dæmis Helena Jónsson og Sif Þórs
tóku einnig til við danskennslu. Erlendir listdanskennarar komu
líka við sögu en stóðu flestir stutt við.
Árið 1937, hinn 13. október, birtist í Morgunblaðinn
58 SAGNIR