Helgafell - 01.12.1955, Blaðsíða 30

28
HELGAFELL
fangsefna og stíls, heldur hefur hann í sama mæli stækkað lesendahóp
íslenzkra ljóðskálda mjög verulega. Einnig í jiessu tilliti hefur skáldskap-
ur hans gegnt menningarhlutverki, sem íslenz'kum skáldbræðrum hans
væri ekki hvað sízt vegsauki að muna.
Það er háttur fræðimanna að skipta bókmenntasögunni í afmörkuð
tímabil, og þó að slík skipting orki einatt tvímælis og verði sjaldnast tek-
in bókstaflega, getur hún samt verið lesendum til nokkurs skilningsauka.
í íslenzkri ljóðsögu mun löngum verða litið svo á, að nýtt tímabil hefj-
ist með skáldunum Stefáni frá Hvítadal og Davíð Stefánssyni, og vissu-
lega höfur sú skilgreining mikið til síns máls. Ég get þó ekki stillt mig
um að minnast á það, sem ég hef annarsstaðar haft orð á, að sitthvað í
skáldskap þessa nýja tímabils á sór athyglisverðan undanfara í ljóðum Jón-
asar Guðlaugssonar, og varpar það vitanlega ekki neinni rýrð á önnur
skáld. Er mér í minni, að ýmsir jafnaldrar mínir og sálufélagar í skáld-
skap, sem voru að vaxa úr grasi við lok fyrri heimsstyrjaldarinnar og seinna
komu við sögu, höfðu miklar mætur á Jónasi og lásu kvæðabækur hans.
Læt ég þessa getið fynr þá sök, að mér virðist hlutur þessa gáfaða og
stórhuga skálds, er hneig svo ungur að velli, hafa verið mjög borinn fyrir
borð af þeim mönnum, sem fjallað hafa um bókmenntir síðustu ára-
tuga. En áhrif Jónasar — og þau eru að minnsta kosti augljós í kvæðum
Stefáns frá Hvítadal — taka umfram allt til þjóðkvæðastílsins, sem þeg-
ar í fyrstu Ijóðum Davíðs Stefánssonar náði slfkri fullkomnun, að enginn
bókmenntalegur samanburður gæti haggað um hársbreidd forustu hans í
þessari skemmtilegu og skáldlegu grein íslenzkrar ljóðagerðar. Nægir í
því sambandi að minna á Brúðarskóna, sem er meðai fyrstu kvæðanna,
sem Davíð birti. Hins er vitanlega þarflaust að geta, að systursonur Ólafs
Davíðssonar hefur átt um skamman veg að sækja bneigðina til slíkra
viðfangsefna.
Ég gat þess í upphafi, að Svartar fjaðrir hefðu á sínum tíma orðið
skáldhneigðum unglingum mikið og hugstætt ævintýri. Fyllri sannleik-
ur væn það, að útkoma þeirrar bókar hafi orðið allri æsku landsins slíkt
ævintýri, enda lagði hún hið unga skáld að hjarta sét, ef svo mætti segja,
og gott ef hún gerði það ekki líka í bókstaflegri merkingu. Að minnsta
kosti hef ég það fynr satt, að engin íslenzk bók frá síðari tímum hafi átt
sér jafn vísan náttstað undir svæflum ungra meyja, og er það reyndar
mikill skaði, ef æska þjóðarinnar hefur nú lagt af svo viðkunnanlegan
rekkjusið. En hinar miklu vinsældir, sem skáldinu hlotnuðust þegar 1
upphafi, eiga sér vitanlega mjög augljósar orsakir í ljóðum þcss, og verð-