Helgafell - 01.12.1955, Qupperneq 55

BRÉF TIL RAGNARS
53
Efni bréfsins er, þegar til endisins kemur, alls ekki um neinar listir. Það
beinist einfaldlega að deilu, sem risið hefur á landi voru um þær listir eður
lystisemdir, sem bundnar eru við iðkun stuðla og höfuðstafa og hendinga í
rímuðu máli.
I þessum orðasennum hafa landsins börn, að heita má, skipað sér í tvær
fylkingar, eins og þér mun kunnugt um. I annarri fylkingunni hafa tekið sér
vígstöðu liðsmenn stuðlaskáldskaparins. Það eru þeir, sem vilja halda stuðl-
um, höfuðstöfum og hendingum í íslenzkri ljóðagerð, líkt og tíðkazt hefur frá
örófi alda. I hinni fylkingunni hafa gripið til vopna stríðsmenn hinnar óstuðl-
uðu ljóðasmíðar. Það eru þeir, sem vilja leggja niður stuðla og höfuðstafi, og
jafnvel hendingar að meira eða minna leyti, að því er virðist. Þeir hafa verið
kallaðir atómskáld og kveðskapur þeirra atómkveðskapur. En þessar nafna-
giftir skýra ekki meira þeirra andlegu innviðu né skáldskap þeirra en elekt-
rónuskáld og elektrónuskáldskapur myndi skýra innihald og skáldskap hinna.
Hver eru nú rökin, sem þessir andstæðingar tefla fram í sókn og vörn fyrir
máli sínu?
Liðsmenn stuðlaskáldskaparins segja:
Það er afbrot gegn íslenzkri skáldskaparmenningu og mikilvægum atriðum
í bóklegri menningu Islendinga að leggja niður stuðla og höfuðstafi, að við
ekki tölum um hendingar. Það er eftiröpun á útlendum skáldskaparháttum,
sem mætti líkja við það, að við legðum niður íslenzka orðaskipun í óbundnu
máli og tækjum upp í hennar stað þýzka orðaskipun.
íslendingar hafa tíðkað stuðla og höfuðstafi frá alda öðli. Þessi margra alda
iðkun er orðin svo samgróin hlustum þeirra, að með miklum hluta þjóðar-
innar hefur þróazt svonefnt brageyra, það er svo næm heyrn á rímað mál, að
hún skynjar alveg ósjálfrátt, ef stuðul eða höfuðstaf vantar í vísuorð, eða ef
þeim er ofaukið eða standa ekki á réttum stað. Ostuðlaður kveðskapur hljóm-
ar þess vegna ekki og mun aldrei hljóma sem ósvikið ljóð í eyrum alls þorra
Islendinga. Hann orkar á þá og mun alla tíð orka svipað og falskir tónar á
söngvið eyra.
Östuðlaðan kveðskap lærir fólk miklu síður en stuðlaðan kveðskap. En þá
væri mikið skarð höggvið í andlega menningu Islendinga, ef þeir hættu að
læra ljóð, því að ljóðkunnátta hefur um allar aldir verið eitt af andlegum
aðalsmerkjum þjóðarinnar.
Höfundar óstuðlaða skáldskaparins yrkja stundum í algerlega óbundnu
máli og kalla það kvæði eða ljóð. Þetta er að svíkja lit. Öbundið mál er rangt
að kalla slíkum nöfnum. Kvæði eða Ijóð er einungis sá skáldskapur, sem hægt
er að kveða eða syngja.
Þetta munu vera meginrök liðsmanna stuðlaskáldskaparins. Þeim svara
stríðsmenn óstuðlaða skáldskaparins nokkurn veginn þannig:
íslenzkar rímreglur eru orðnar fjötur á skáldskapargáfu ljóðskáldanna. Þess