Helgafell - 01.12.1955, Síða 56

54
HELGAFELL
vegna hefur íslenzk ljóðlist orðið aftur úr ljóðaskáldskap annarra Evrópu-
þjóða. Af þessari ástæðu eigum við að segja skilið við hinar ströngu bragreglur
til að bjarga ljóðaskáldskapnum, hætta að nota stuðla og höfuðstafi og jafnvel
hendingar að meira eða minna leyti. Þetta er ekki meira afbrot gegn íslenzkri
skáldskaparmenningu en að taka upp útlenda bragarhætti, en undir þeim hef-
ur obbi íslenzkra ljóða verið ortur í margar aldir.
Aðrar germanskar þjóðir svo og Engilsaxar tíðkuðu stuðlaskáldskap eins og
við, en lögðu hann niður fyrir ævarlöngu. Ekki fara sögur af, að ,,brageyra“
þessara þjóða hafi saknað þar nokkurs í. Við drögum mjög í efa, að íslenzkt
,,brageyra“ sé það næmara, að því yrði það mikill heyrnarsviptir, þó að stuðlar
og höfuðstafir hyrfu úr ljóðaskáldskapnum.
Það eru engar sannanir fyrir því, að óstuðluð ljóð lærist síður en stuðluð
ljóð. Á hinn bóginn skiptir það ekki miklu máli að kunna kvæði utanbókar.
Hitt er meira um vert að muna „andrúmsloft“ ljóðsins, ,,veröld“ ljóðsins, eins
og haft er eftir Paul la Cour.
Það má vera að fyrr meir hafi sá skáldskapur einn heitið ljóð, sem hafði rím
eða hægt var að kveða eða syngja. Engu að síður teljum við leyfilegt að kalla
svo skáldskap í óbundnu máli, ef hann tjáir skáldlegar hugmyndir, hefur ljóð-
rænt orðaval og þægilega hrynjandi, þó að hvorki verði hann kveðinn né sung-
inn.
Þannig hljóða að efni til aðalatriðin í rökum andstæðinga stuðlaskáld-
skaparins.
Hvað eigum vér nú að leggja til málanna í þessum staðhæfingum með og
móti stuðluðum ljóðum?
Eg er að hugsa um að segja þetta:
Ef það er rétt, að stuðlar og höfuðstafir séu orðnir þvílíkur fjötur á skáld-
skapargáfu íslenzkra bragsmiða, að þeir yrki af þeirri ástæðu ver en andans
bræður þeirra í öðrum löndum, hvað á þá að gera? Já, hvað á að gera?
Mér virðist, að um tvennt sé að ræða: að láta stuðlana og höfuðstafina samt
sem áður blífa og við gerum okkur að góðu að búa við úrkynjaða ljóðlist, eða
að kasta þeim fyrir borð til þess að kynbæta skáldskapinn, að hætti annarra
þjóða. Það væri síður en svo afbrot gegn bóklegri menningu okkar. Það væri
þvert á móti mikill greiði við hana, því að skáldskapargáfan er vissulega meira
virði en bragreglurnar.
Við höfum hingað til ekki staðið gegn þeirri framvindu að láta það róa, sem
íslenzkt var, þegar okkur bauðst eitthvað útlent, sem fullnægði betur þörfum
okkar. Við tókum upp útlent latínuletur fyrir norræn-íslenzkar rúnir. Við höf-
um tekið upp fjölda útlendra bragarhátta í staðinn fyrir hina fornu íslenzku
hætti. Við höfum tekið upp útlend stígvél fyrir íslenzka skó, útlendar loðhúf-
ur fyrir íslenzkar lambhúshettur, útlend steinhús fyrir íslenzk torfhýsi, útlenda
togara fyrir íslenzka árabáta, útlendar bifreiðir fyrir íslenzka hesta, og við