Helgafell - 01.12.1955, Qupperneq 83

81
ÆTTARNÖFN Á ÍSLANDI
ekki geta ferðast á Englandi. Jú, jú,
sagði Guðmundur Finnbogason — al-
veg eins vel og enskur maður sem héti
Grey gæti ferðast á Islandi án þess
menn héldu að hann teldist vera grey.
Af endingunni on, sem nefndin stakk
upp á (sbr. Blandon) mætti búa til
ættarnöfnin Skandalon, Kleppon,
Klósetton o. s. frv. sagði Bjarni Jóns-
son frá Vogi. Þá gáfust menn upp við
að svara.
Megnið af mkunum gegn tillögum
nefndarinnar (sem ég man ekki leng-
ur nákvæmlega hverjar voru) munu
ekki hafa átt í öðru stoð en hreinum
ímugusti á nýmælum. Hvernig á að
sannfæra nokkurn mann með heil-
brigðu viti um að orðið Gilfer (af
Gilsfjörður) sé ijótara en Þorgils eða
Ferstikla, eða ótal önnur íslenzk heiti,
sem engum manni dettur í hug að
kalla ljót?
4.
Þá voru og í upphafi þessarar ald-
ar komin til sögunnar ættarnöfn af
annarri gerð. Nöfn sem enduðu á son
voi-u notuð sem ættamöfn, konur
hétu frú Sveinbjömsson, frú Hall-
grímsson, sonur Jóns Ólafssonar kall-
aði sig Gísla Ólafsson o. s. frv. Jafn-
framt felldu nokkrir menn eignar-
falls-ess úr nöfnum sínum, þegar þeir
gerðu eftimöfn sín að ættarnafni.
Fyrstir munu hafa gert þetta Guð-
mundur Björnson landlæknir og
Magnús Einarson dýralæknir. Höf-
undur þessarar greinar og bróðir hans
tóku upp ættarnafnið Albertson.
Þessi breytni fór mjög í taugarnar
á mörgum manni — og er lítt ger-
legt að ræða með rökum einum, það
sem er hreint tilfinningamál. Menn,
sem hafa ekkert við það að athuga,
að skiáfað sé iandiæknir (og ekki
landslæknir), húslykill (og ekki húss-
lykill), jarðhiti (og ekki jarðarhiti) —
hneykslast á Einarson og Albertson.
Og ef til vill með fullum rétti. Því að í
mannlegu lífi kemur fleira til greina
en bláköld rök, málfræðileg eða önn-
ur — og þá ekki hvað sízt einmitt
allskonar venjur og siðir, sem eru lif-
andi veruleiki, jafn-viðkvæmur og
hold okkar og blóð.
Eg hef komizt á þá skoðun, meir
og meir, að engu eigi að breyta í staf-
setning né máli, ef ekkert er við það
unnið. Ég skil þeim mun betur, hve
slíkt meiðir og hneykslar, því meir
sem ég sé af tilraunum sumra rithöf-
unda til að undirstryka frumleika
sinn, í einu og öllu, (sumsé), með
einkastafsetningu — enda óskemmti-
leg tilhugsun, ef liver höfundur ætl-
aði að hafa sína sérstöku stafsetningu.
Vinur minn Jón Helgason prófessor
viðurkennir að málfræðilega sé jafn-
rétt að skrifa Aíbertson eins og Al-
bertsson, en segist þó eiga í hvert sinn
erfitt með að skrifa Albertson utan á
bréf til mín. Sennilega jafnerfitt og ég
ætti með að lesa bók, þar sem ekki
væri skrifað ypsilon, heldur firir, ifir>
singja, hei, Geisir — og virðist þó rétt
hugsun mæla með því, að sama hljóð
sé æfinlega táknað með sama bókstaf.
Ég skal nú beygja mig fyrír þess-
um tilíinningum, sem helgast af rót-
gróinni venju. Og þá jafnframt vinna
það til sátta í deilunum um nöfn á
íslandi, að ski-ifa aftur nafn mitt með
tveim essum — svo það meiði einskis
manns smekk — ef vera mætti að við
það iinaðist í einhverjum brjóstum
hin hleypidómafulla hræðsla við þá
hættu, sem þjóðemi voru á að stafa
af upptöku ættarnafna.