Helgafell - 01.12.1955, Qupperneq 103

HEIMSÓKN Í TRINIDAD
101
x4sa af stað með mig t.il að finna ýmsa lækna, sem hún vill endilega
að ég hitti. Fyrst förum við til dr. Peet, sem er einskonar landlæknir
á Trinidad. Við berum saman iieilbrigðishætti í löndum okkar og
kemur f'ljótt á daginn, að heilbrigði stendur á mun hærra stigi á
íslandi en á Trinidad. Á Trinidad búa 700.000 manns, en eyjan er
mun minni en Vestfirðir. Berklaveiki er skæður sjúkdómur á Trini-
dad, og er enn sá sjúkdómur, sem drepur einna flest fólk þar, svipað
og var á íslandi fyrir 20 árum. Af smitandi gulusótt (yellow fever)
veiktust 15 manns þar síðastliðið ár og malaría er landlæg á eynni
og erfitt að útrýma henni.
Tvær mýflugur bera maíaríu á eynni, báðar ano'pheles, en önnur
er anopheles bellator, sem hagar sér nokkuð öðruvísi en aðrar teg-
undir af þessari mýflugu. Flestallar anophelestegundir verpa í polla
og hverskonar ílát, sem vatn stendur í nálægt mannabústöðum og í
þeim ,en það gerir mönnum tiltölulega hægt að útrýma flugunum,
þvi að ekki þarf annað en setja DDT í vatnið til þess að drepa lirf-.
urnar þegar þær skríða úr eggjunum. Með þessu móti hefur malaríu
verið útrýmt að mestu eða öllu leyti í mörgum löndum. En anopheles
bellator er erfiðari viðureignar en nokkur önnur tegund af öllu
þessu mýflugnahyski. Hún verpir ekki í vanalega polla, fötur eða
kirnur, heldur verpir hún eingöngu í bromelíu-plöntur, sem vaxa í
trjám frumskógarins og á greinum þeirra. Bromelía-plantan er þannig
byggð, að blöðin koma úr hvirfingu upp frá rótinni og hvirfingin er
svo þétt, að þar myndast einskonar vatnsþéttur bolli. í rigningum
safnast vatn í þennan bolla og í það verpir flugan eggjum sínum, sem
eru vel geymd hátt uppi í trjánum. Þeir, sem hafa séð frumskóg þak-
inn í bromelium, þar sem iðulega eru mörg hundruð plöntur í einu
tré, geta gert sér hugmynd um að það er algerlega óvinnandi verk
að eyða öllum þeim mývargi, sem þar ldekst út. Þeir, sem trúa á
sköpun, geta svo íhugað, hversu velviljað það afl sé mönnunum, sem
skapar mýflugur — og síðan bromeliur — til þess að vaxa hátt uppi
í trjánum, þar sem ekki er nokkur leið að ná til þeirra, en lætur sér
þó ekki nægja það, heldur skapar líka örlítil kvikindi, sem lifa í mag-
anum á mýflugunni og valda lífshættulegum sjúkdómi þegar þau
komast inn í blóðið á mönnum. En til þess að ganga rækilega frá því,
að plasmodium malaríae hljóti að komast inn í blóð mannsins, er flug-
an þannig gerð, að kvendýrið getur ekki fengið egg sín fullþroskuð,
nema að hún nái að stinga mann og sjúga úr honum blóðið. Og um
leið og hún gerir það spýtir hún malaríukvikindunum inn í blóð
hans. Það er hreint ekki svo einfalt að koma malaríukvikindunum
inn í blóð mannsins, en með því að koma þeim fyrir í maga mýflug-