Helgafell - 01.12.1955, Síða 109

NÝR STÍLL OG STÓRBROTIÐ SKÁLDVERK
107
slíkan hraða. IN'Ieð einhverjum iirræð-
verður að knýja okkur til að hægja
á okkur og staldra við, svo að við
ekki æðum hugsunarlaust og stjórn-
laust áfrarn með sívaxandi hraða, unz
við höfum ekið fram úr sjálfum okk-
ur og þar með slitið öll tengsl við eðli
okkar og uppruna og um leið glatað
sáluni okkar. Því að á þessum tímum
hraðans og kaupmennskunnar hlýtur
að verða æ áleitnari sú stóra spurn-
ing hverju maðurinn sé bættari þótt
hann eignist allan heiminn, ef hann
glatar sálu sinni. Þessari spurningu
verðum við að svara áður en svo langt
er komið að eigi verði aftur snúið.
Þetta, ásamt fleiru, virðist vaka
fyrir hinu mikilhæfa skáldi er það
kemur fram með nýjan stíl, tilraun
til nýrrar tegundar skáldsagnagerðar,
ef verða mætti til að vekja einhvern
til umhugsunar og skilnings á þeirri
hættu, sem við blasir, ef maðurinn
gleymir því, að hann er sprottinn upp
úr og er hluti af mannlegu samfélagi.
Því manneðlið má ekki glatast. Mað-
urinn verður áfram að drottna yfir
vélunum, en ekki vélarnar yfir mann-
inum.
Þau stílbrögð, sem höfundurinn
beitir í þessari sögu, sýna vel hvert
töfravald hann hefur á íslenzku máli,
þrátt fyrir áratuga ritstörf á erlendri
tungu. StíIIinn er erfiður viðfangs og
hlýtur að hafa kostað mikil átök og
alllanga þróun, enda varla alveg
hnökralaus á stundum. Hann er
vandmeðfarinn á íslenzku máli og
vafasanmr til eftirbreytni viðvaning-
um. Mörgum kann að reynast erfitt
í fyrstu að átta sig á honum og fella
sig að honum svo að samhljóma verði.
En er við lesum meira og oftar finn-
um við smám saman hina réttu
bylgjulengd og okkur opnast ný út-
sýn, nýr skilningur.
En þótt þessi bók sé við fyrsta
lestur e. t. v. erfiðust aflestrar allra
bóka Gunnars Gunnarssonar, þá er
svo um fleiri bækur hans, sérstaklega
þær síðústu, að fæstir njóta þeirra að
gagni við fyrsta lestur. En þær gefa
okkur því meira sem þær eru oftar
lesnar. En er það ekki einmitt ein-
kenni allra góðra bókmennta?
Skúli Jensson.