Helgafell - 01.12.1955, Side 111

ÞYZK MYNDLIST VORRA TlMA
109
ur staður. Þetta viðhorf og samræmi er nú ekki lengur til. Nútímamálarinn
skapar verk sín án nokkurra tengsla við kaupendur þess, hann hlítir hugmynd-
um sínum einum, og síðan verður það að ráðast, hvort einhver verði til þess
að kaupa verk hans. Kaupandinn verður síðan að finna myndinni stað, setja
hana í umhverfi, sem hún hefur alls ekki verið ætluð. Þetta heimilisleysi ný-
skapaðra listaverka er einkar einkennandi fyrir alla málarahst nútímans. Það
er ástæða hinna fjölmörgu sýninga, þar sem listaverk eru boðin fram til kaups
eins og vörur, og það hefur haft víðtæk áhrif á listasöfnin, sem nú eru orðnir
helztu kaupendur listaverka í hverju þjóðfélagi.
Hvað er helzt málað í Þýzkalandi í dag? Við hvað glímir höggmyndalisí-
in? Hvaða viðfangsefni eru hæst á baugi? Svar við þessari spurningu felur í
sér samanburð við efnisval málara- og höggmyndalistar fyrr á öldum og opn-
ar möguleika til þess að draga fram sambandið milli myndlistar og annarra
andlegra viðfangsefna þýzkrar menningar í dag.
A miðöldum skipuðu trúarleg viðfangsefni höfuðsess í málara- og högg-
myndalist, en veraldleg efni voru hinsvegar seít skör lægra. Þessi ótvíræði
greinarmunur er nú horfinn með öllu og verður ekki endurvakinn. Vald kirkj-
unnar á andlegu lífi hefur sífellt verið að þoka fyrir veraldlegum sjónarmið-
um, og því er þróun þessi aðeins rökrétt. Af henni leiðir, að varla er um neina
trúarlega málaralist að ræða í dag, og hvað snertir Þýzkaland sérstaklega, þá
verður ekki fundinn neinn málari, sem helgar sig trúarlegum viðfangsefnum
öðru fremur. Að sjálfsögðu velja málarar endrum og eins trúarleg minni í
myndir sinar, en slíkar myndir verða sjaldnast séðar í kirkjum. Þá sjaldan
það ber við, að kirkjur láti setja upp myndir eftir nútímamálara, eru þær alla
jafna gerðar eftir sérstakri pöntun. Tregða þessi er sprottin af mjög víðtækri
andúð, einkum meðal kirkjunnar manna, á allri ,,nútímalist“, eða öllu heldur
af hræðslu við það, að hin nýstárlegu túlkunarform hennar verði frekar til
þess að fæla menn frá en til þess að laða og vekja trúarlotningu. Þeir óska
þess helzt að sjá biblíupersónur túlkaðar á hefðbundinn hátt, og þá alls ekki
í öðrum búningum en þeim, er tíðkuðust á goíneskum tíma og endurreisnar-
öld. Það er býsna athyglisvert, að á þeim tímum hikuðu menn ekki par við að
klæða þessar helgu persónur í föt þess tíma og kærðu sig kollótta um sögu-
lega nákvæmni í þessum efnum.Ætli málari nú hinsvegar að túlka pyndingar
Krists í ljósi okkar eigin samtíðar, verður hann óðar fyrir aðkasti og árásum.
Trúarleg málaralist skipar því mjög lágan sess í þýzkri myndlist nútímans,
og það sem skapað er af slíku, myndar ekkert heildarsamband, heldur felur
aðeins í sér túlkun persónulegrar trúarskynjunar hinna ýmsu höfunda. Allt að
einu má í þessu sambandi nefna þá Emil Nolde, Otto Dir, Karl Schmidt-Rottluff
og Werner Scholz, en verk þeirra fela í sér einar sterkustu túlkanir trúarlegra
kennda, sem fundnar verða í þýzkri samtíðarlist. Það er hinsvegar einkenn-
andi, að þessir málarar tilheyra allir eldri kynslóðinni. Hin mikilvægustu trúar-