Morgunblaðið - 01.06.2013, Qupperneq 18

BAKSVIÐ
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Verulegur kostnaður fylgir því að
gera endurbætur á fráveitukerfum
nærri 600 frístundahúsa á vatns-
verndarsvæði Þingvallavatns, að
sögn Péturs Inga Haraldssonar,
skipulagsfulltrúa uppsveita Árnes-
sýslu. Embætti hans sér m.a. um
skipulags- og byggingarmál í
kringum vatnið.
Innan þjóðgarðsins eru flest frí-
stundahús í landi Kárastaða og
nokkur á Gjábakka. Utan þjóðgarðs
eru sumarhús m.a. í landi Heiðar-
bæjar, Skálabrekku, Miðfells, Vill-
ingavatns, Ölfusvatns, Hagavíkur,
Nesjavalla og Nesja.
Sett voru lög um verndun vatna-
sviðs Þingvallavatns árið 2005 og
árið eftir fylgdi reglugerð (650/
2006). Í henni segir m.a.: „Við
hreinsun skólps frá íbúðarhúsum,
frístundahúsum og húsnæði tengd
[svo] ferðaþjónustu skal beita ít-
arlegri hreinsun en tveggja þrepa
hreinsun, sbr. reglugerð um
fráveitur og skólp.“
Öll hús sem samþykkt voru eftir
setningu reglugerðarinnar eiga að
uppfylla kröfur hennar um hreins-
un fráveitu. Árið 2009 var reglu-
gerðinni breytt og tímamörk rýmk-
uð varðandi endurbætur á
fráveitukerfum við Þingvallavatn.
Öll hús á svæðinu eiga að uppfylla
nýju kröfurnar frá og með 1. janúar
árið 2020.
„Þessi reglugerð kostar sumar-
húsaeigendur verulegar fjárhæðir
ef það þarf að skipta um fráveitu-
kerfi í um 600 sumarhúsum,“ sagði
Pétur Ingi. „Reglugerðin kallar lík-
lega á sameiginleg fráveitukerfi í
vissum sumarhúsahverfum.“
Pétur Ingi sagði að víða í kring-
um Þingvallavatn séu mikil hraun
og lítill jarðvegur til að grafa rot-
þrær í eða til að taka við siturvatni
frá rotþrónum. Hann sagði að nýtt
hótel á Nesjavöllum væri með lok-
aða safnþró. Hana verður að tæma
reglulega og losa úrganginn annars
staðar. „Sumir segja að það geti
verið lausn fyrir alla sumarbústaði
að vera með safnþrær en því mundi
fylgja mikil breyting frá núverandi
ferli við hreinsun rotþróa. Menn
setja ekki vatn frá sturtum og vösk-
um í safnþrærnar og því þyrfti að
breyta frárennsliskerfum flestra
húsanna yrði sú leið farin,“ sagði
Pétur Ingi.
Hann benti á að sumarhúsahverf-
in í kringum Þingvallavatn væru
með elstu sumarbústaðahverfum
landsins. Við mörg elstu húsanna
eru gamlar og úreltar útfærslur á
rotþróm. En fleira hefur breyst.
„Áður voru sumarhús aðallega
notuð um helgar á sumrin. Nú eru
þetta orðin heilsárshús. Auk þess
notar fólk í dag meira vatn en afi
og amma gerðu. Það veldur auknu
álagi á frárennsliskerfin. Það eru
engar vatnsveitur og sumarhúsa-
eigendur hafa víða látið bora eigin
neysluvatnsborholur, eins og í landi
Kárastaða. Það liggur í augum uppi
að neysluvatn og fráveituvatn fer
illa saman,“ sagði Pétur Ingi. Hann
sagði ástandið í kringum Þingvalla-
vatn nú vera svipað og það var í
gömlu sumarhúsahverfunum í
Grímsnesinu. Þar hefur vatnsveitu-
gerð gjörbreytt ástandinu.
Líklega víða pottur brotinn
Kristján Sigurðsson, fyrrverandi
formaður Félags sumarhúsaeigenda
í landi Kárastaða, segir að Þjóð-
garðurinn á Þingvöllum hafi lengst
af sinnt sumarhúsabyggðinni lítið
sem ekkert. Hann telur að víðar sé
pottur brotinn í fráveitumálum við
vatnið en innan þjóðgarðsins.
Flestir bústaðirnir í landi Kára-
staða eru á landi sem var utan eldri
marka þjóðgarðs. Svæðið fór undir
þjóðgarð þegar Þingvellir komust á
heimsminjaskrá UNESCO árið
2004. Eftir það fóru afskipti Þing-
vallanefndar vaxandi, að sögn Krist-
jáns. Lóðarleigugjald var hækkað
um helming og réttindi lóðarleigu-
hafa afnumin hvað varðar ný lög er
kveða á um réttindi lóðarleiguhafa
utan þjóðgarðs.
„Það hefur ætíð þurft að ganga
hart eftir Þingvallanefnd til að fá
eitt og annað í gegn. Það var ekki
hugsað um vegahald og mál voru í
ólestri fram að því að félagið var
stofnað 2004 til að efla tengslin við
Þingvallanefnd,“ sagði Kristján.
Hann sagði stranga leiguskilmála
gilda á svæðinu. „Ég fagnaði því á
sínum tíma að fara inn á svæði með
mitt sumarhús með svona góðu og
miklu eftirliti. Það kom síðan í ljós
að það var ekkert eftirlit þarna.“
Samskiptin við Þingvallanefnd
bötnuðu þó við stofnun félagsins, að
sögn Kristjáns. Hann sagði að það
hefði verið áhugamál félagsmanna
að fá betra eftirlit með rotþróm.
Ástæða þess var ekki síst að neyslu-
vatnið er sótt í borholur
„Við vissum að í sumum borhol-
um hafði orðið vart mengunar,“
sagði Kristján. Þingvallanefnd tók
vel í það í byrjun að athuga með
rotþrær og vatnsból en síðar var
því borið við að ekki væri til
fjármagn til þess.
Mengunarslys varð sumarið 2010
þegar verktaki á vegum sveitar-
félagsins losaði seyruvökva úr rot-
þróm út í umhverfið á vatnsvernd-
arsvæðinu á Þingvöllum. Vökvinn
fór niður um gljúpt hraunið og
mengaði drykkjarvatn á svæðinu,
að sögn Kristjáns. Fyrst um sinn
eftir slysið tók heilbrigðiseftirlitið
sýni af neysluvatninu en því var
síðan hætt og ekki lengur talin
ástæða til þess.
„Enginn virtist bera ábyrgð á
eftirliti með gæðum drykkjarvatns
á svæðinu. Það er yfirleitt alls stað-
ar eftirlit með drykkjarvatni nema
þar sem eru færri en 50-60 sumar-
hús,“ sagði Kristján. Hann benti á
að ekki væri um einkalóðir að ræða
heldur leigulóðir í eigu ríkisins.
Ríkið og þjóðgarðsvörður hljóti að
eiga að hafa eftirlit með því að
neysluvatn á svæðinu sé í lagi og
eins rotþrærnar.
Dýrt að laga fráveitur bústaðanna
 Nærri 600 frístundahús eru á vatnsverndarsvæði Þingvallavatns  Öll húsin eiga að uppfylla kröfur
um frárennsli 1. janúar árið 2020  Ekkert eftirlit á svæðinu, að sögn eiganda sumarbústaðar
Ljósmynd/www.mats.is
Kárastaðanes Sumarhúsabyggðin er innan þjóðgarðsins á Þingvöllum.
Loftmyndir ehf.
Borhola - vatn
Rotþró ekki tæmd
Rotþró tæmd
Fráveitur og vatnsból
sumarhúsa við Efristíg, Neðristíg og Rauð-
kusunes innan þjóðgarðsins á Þingvöllum.Heimild: Heilbrigðiseftirlit Suðurlands.
Þingvellir
» Þjóðgarðurinn á Þingvöllum
lagði til árið 2010 að fráveitu-
og neysluvatnsmál innan þjóð-
garðsins yrðu könnuð.
» Þjóðgarðurinn lét afla gagna
um ástand rotþróa.
» Heilbrigðiseftirlit Suður-
lands vann skýrslu upp úr
gögnum um ástand frárennsl-
ismála sumarhúsa í Kárastaða-
landi innan þjóðgarðsins.
18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ 2013
Svonefnd menningarveisla hefst
formlega á Sólheimum í Grímsnesi í
dag, laugardag.
Dagskráin hefst klukkan 13 með
opnun á sýningunni Fuglalífi í
Ingustofu. Tónleikar Sólheima-
kórsins verða í Sólheimakirkju kl.
14 og kl. 15 verður kynning á orma-
ræktinni í skógræktarstöðinni fyrir
neðan Ingustofu.
Þá verður verkið Fjörfiskur eftir
Jón B. Jónasson afhjúpað af dóttur
hans, Huldu Ósk, í Höggmynda-
garði Sólheima.
Á sunnudaginn verður messa í
Sólheimakirkju kl. 14. Kaffihús,
listhús og verslun verða opin alla
daga frá kl. 12-18 í sumar ásamt
sýningum sem eru innanhúss. Einn-
ig verða tónleikar alla laugardaga í
Sólheimakirkju og hefjast þeir
klukkan 14.
Sólheimar Menningarveisla sumarsins
hefst núna um helgina.
Dagskrá á Sólheim-
um um helgina
Sumarstarf Ár-
bæjarsafns í
Reykjavík hefst
í dag, 1. júní.
M.a. verður í
dag opnuð sýn-
ing um hús-
vernd og skipu-
lagsmál í miðbæ
Reykjavíkur á
síðari hluta 20.
aldar. Á morgun
geta gestir litið inn til sjómanns-
fjölskyldu í Hábæ og fengið inn-
sýn í hennar daglegu störf.
Að venju verður starfsfólk
safnsins búið klæðum sem tíðk-
uðust á síðari hluta 19. aldar. Á
sunnudögum verða steiktar
lummur í Árbæ og á laug-
ardögum verður teymt undir
börnum.
Sumarstarf Árbæj-
arsafns að hefjast
Leikið á nikku í
Árbæjarsafni.
Í dag hefst sumaropnun á Leik-
fangasýningunni í Friðbjarn-
arhúsi, Aðalstræti 46 á Akureyri.
Sýning þessi samanstendur af
hundruðum leikfanga sem eru öll
frá liðinni öld. Þrjú ár eru liðin
frá því þessi sýning var opnuð.
Opið verður alla daga í sumar
frá kl. 13-17 auk þess sem hægt
er að panta skoðun á öðrum tím-
um.
Sumaropnun á Leik-
fangasýningunni
STUTT
Garðsláttur.
Hafðu samband, þetta gæti verið ódýrara en að kaupa sér nýja sláttuvél.
FÁÐU GARÐSLÁTTINN Í ÁSKRIFT Í SUMAR.
Til fjölda ára hefur Garðlist þjónustað viðskiptavini sína með
garðslátt í formi áskriftar. Við bjóðum upp á fjölmargar
lausnir sem miða af viðhaldsþörf hverrar lóðar.
TRAUST ÞJÓNUSTA Í YFIR 20 ÁR
Frá því Garðlist ehf. var stofnað fyrir 24 árum síðan, höfum við haft það
að leiðarljósi að veita framúrskarandi þjónustu fyrir garðinn á einum stað.
Við þökkum þeim þúsundum einstaklinga, húsfélaga og fyrirtækja sem
við höfum átt í viðkiptum við unandarin ár, á saman tíma og við bjóðum
nýja viðskiptavini hjartanlega velkomna. Tunguhálsi 7 110 Reykjavík 554 1989 www.gardlist.is