Morgunblaðið - 01.06.2013, Blaðsíða 38

Morgunblaðið - 01.06.2013, Blaðsíða 38
38 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ 2013 Það er alkunna að auglýsingum fyrirtækja er ætlað að heilla þásem sjá þær og heyra; þær eru liður í samkeppni fyrirtækj-anna um hylli neytenda enda ljóst að mikið er gjarna lagt íboðskapinn; varan og þjónustan ber af. Stundum hitta þessar auglýsingar í mark og salan eykst þá líklega, stundum eru mistökin hins vegar augljós. Þá kemur mér kemur í hug bílasalan sem sendi frá sér slagorðið „Öruggur staður til að vera á“. Þessi umræddi staður er öldungis óljós. Er það fyrirtækið? Er mað- ur öruggur þar innan dyra? Í hverju er öryggið fólgið? Er átt við bifreiðina sem fyr- irtækið selur? Er maður öruggur undir stýri þess vagns? Þessum spurningum verður ekki svarað. Auglýs- ingin er marklaus og kemur engum skilaboðum á framfæri – en lýsingarorðið öruggur er aðlaðandi og á væntanlega að vera miðlægt í boðskapnum. Framsetning slag- orðsins er auk þess harla bágborin og vart boðleg íslenskum neyt- endum. Ógæfa fyrrnefndrar bílasölu er þó smávægileg miðað við annað fyr- irtæki sem býður einnig upp á bifreiðar. Það klastraði saman boð- skapnum „Lifðu meira nýtt“. Sjálfsagt hefur tilgangurinn með honum verið sá að þegar ökumaður hinnar auglýstu bifreiðar settist undir stýri og æki af stað fengi hann samstundis nýja sýn á líf sitt og tilveru; lífshlaup hans til þessarar tímamótastundar væri hjóm eitt og fyrri bif- reiðaeign einungis slæm minning. Gallinn er bara sá að orðalagið er slíkt klúður og í svo litlum tengslum við móðurmálið að umræddum ökumanni, vonandi áhugamanni um íslenskt mál, kæmi helst í hug að reyna að lappa upp á gamla skrjóðinn og hafnaði með öllu að „lifa meira nýtt“ á nýjum bíl – þvert gegn tilgangi auglýsingarinnar. En menn ferðast ekki eingöngu á fjórum hjólum. Stundum þarf maður að vængjast. Ég kann illa við auglýsinguna frá Icelandair þar sem segir: „Bættu smá Denver í líf þitt“. Ég spyr mig: Hverjum er ætlað að taka við þessum boðskap? Við hvern myndi maður mæla svo og við hvaða aðstæður? Mér koma í hug aðstæður þar sem maður situr við kaffiborð og segir við sessunautinn: „Viltu vera svo vænn að hella smá rjóma í kaffið mitt“ sem þætti alveg boðlegt talmál; ég bið kunn- ingja minn um lítinn skammt af rjóma. Tilgangur flugfélagsins er augljóslega sá að vera svolítið alþýðlegt; viðtakandi er eins konar kunningi; það er óþarfi að vera háfleygur við hann. En mér finnst skotið yfir markið. Smá Denver er ekki til og flug- félagið er ekki neinn kunningi.Við erum ekki borðfélagar í veislu. Ég vil láta flugfélagið tala við mig sem ókunnugan mann – íslenskan. Málið El ín Es th er PRÓFAÐU NÝJA HLUTI! HLUTAPRÓFASKÓLI PEDRÓS Hvernig hluti er hægt að prófa í skólanum þínum? Tja, til dæmis hláturjóga. En hrærivélar? Ha? Á öruggum stað að lifa meira nýtt Tungutak Þórður Helgason thhelga@hi.is Fyrir nokkrum dögum var forseti Finnlands,Sauli Niinistö, hér á ferð í opinberri heim-sókn. Finnar hafa ekki síður en við kynnztalvarlegum efnahagslegum þrengingum. Það gerðist í kjölfar falls Sovétríkjanna, sem finnskur efnahagur hafði verið mjög tengdur. Þegar Morg- unblaðið spurði hvaða lykilatriði hefði hjálpað Finn- um við að takast á við kreppuna svaraði forsetinn á þennan veg: „…virðing fyrir menntun og þekkingu, samhliða endurskoðun á lífsgildum þjóðarinnar hefði spilað þar lykilhlutverk, eftir tímabil mikils flæðis erlends fjár- magns inn í landið og aukningar á gjaldeyrislántöku“. Þetta svar finnska forsetans hefur leitað á mig síð- ustu daga. Höfum við Íslendingar endurskoðað „lífs- gildi“ okkar eftir hrun? Eða er það kannski einmitt það, sem á skortir? Það hafa farið fram gífurlega miklar umræður um samfélagið í kjölfar atburðanna haustið 2008 en samt finna margir Íslendingar að eitthvað vantar. Er það kannski endurskoðun á lífs- gildum sem þarf að fara fram en hefur ekki farið fram? Það er ekki fjarri lagi. Það er ekki auðvelt að festa hendur á því, þegar heilar þjóðir „endurskoða“ lífsgildi sín. Þó má velta því fyrir sér, hvort slíkar umræður standi nú yfir í Bret- landi. Í engu landi í okkar heims- hluta hefur stéttaskipting verið jafn mikil, jafn rótgróin og staðið jafn lengi og í Bretlandi. Rithöf- undurinn John Le Carré (The spy who came in from the cold) sagði fyrir skömmu í viðtali við brezka dag- blaðið The Daily Telegraph, að þar í landi gætu menn áttað sig á hvaða stétt viðmælandi tilheyrði á mál- farinu. Yfirstéttin sker sig úr vegna þess fágaða tungumáls, sem hún lærir í dýrum einkaskólum á borð við Eton. Yfirstéttin hefur stjórnað Bretlandi um aldir, hvað sem lýðræðinu líður. En þetta er að breytast. Í því er fólgin endurskoðun Breta á lífs- gildum sínum. David Cameron á við mörg vandamál að etja heima fyrir en af umræðum þar má ráða að ekkert er að verða honum jafn erfitt og einmitt það að vera hluti af þessari yfirstétt, menntaður í frægasta einkaskóla Bretlands og þó ekki sízt það að hafa raðað í kringum sig í Downingstræti 10 sams konar fólki. Einn af þingmönnum Íhaldsflokksins, athyglisverð kona að nafni Nadine Dorries, kallaði Cameron og Osborne fjármálaráðherra fyrir nokkrum mánuðum „two ar- rogant posh boys“, sem með frjálslegri þýðingu má kannski kalla tvo hrokafulla puntudrengi. (Svo vitnað sé til orða Bjarna heitins Benediktssonar forsætisráð- herra um unga þingmenn Framsóknarflokksins á Við- reisnarárunum.) Tíðarandinn í Bretlandi er að breytast. Það er ekki lengur „fínt“ að vera yfirstétt úr Eton. Þeir eiga í vök að verjast enda í litlum tengslum við fólkið í landinu. Á síðustu 100 árum hefur ekki verið stéttaskipting á Íslandi að ráði vegna efnamunar en framan af 20. öldinni kannski að einhverju leyti vegna menntunar. Snemma á síðustu öld var það enn svo, að fæst börn verkamanna og sjómanna gátu gengið menntaveginn. Það misrétti er horfið en það var sárt og meira en það fyrir þá sem það urðu að þola. Hins vegar fór ekki hjá því síðustu ár 20. aldar og fyrstu ár þessarar aldar að sú spurning vaknaði, hvort hér væri að verða til stéttskipt samfélag á grundvelli efnamunar. Auðvitað hefur hann alltaf ver- ið til að einhverju marki en „gömlu mennirnir“, ef svo má að orði komast, kunnu flestir að fara með efni sín. Þau sáust ekki. Þessi efnamunur sást hins vegar rækilega fyrir hrun, hvort sem var á húsum, bílum eða á stöðugri umferð einkaþota um Reykjavíkurflugvöll. Hvort sem okkur líkar betur eða verr er ljóst að stór hluti þjóð- arinnar missti fótanna í æð- isgengnu kapphlaupi eftir efna- legum gæðum. Spurningin sem ummæli finnska forsetans, sem hér hefur verið vitnað til, kallar fram er sú, hvort hér hafi farið fram ein- hverjar umræður um endurskoðun þeirra lífsgilda, sem með þessum hætti voru í hávegum höfð – eða hvort það geti verið að við bíðum í óþreyju eftir því, að 2007 komi aftur. Getur það verið? Er það eftirsóknarvert? Til hvers? Kannski mundi einhver svara svona spurningum með því einfalda svari að fólki líði betur eftir því sem lífsþægindin séu meiri. Er það svo? Að undanförnu hefur birtzt á mbl.is, netútgáfu Morgunblaðsins, stórmerkur greinaflokkur sem væri þess virði að gefa út í einhvers konar sérútgáfu, með viðtölum við fólk sem kemur ekki fram undir nafni en lýsir áhrifum og afleiðingum ofbeldis innan veggja heimilis. Viðtölin eru bæði við konur og karla og lýsa líkamlegu ofbeldi og andlegu ofbeldi. Fólk verður ekki ofbeldisfólk við fæðingu. Ofbeldið verður til vegna einhverra áhrifa frá umhverfi hvers og eins. Börn sem stunda einelti eru ekki verri en önnur börn. Einelti þeirra er viðbrögð við áföllum sem þetta sama fólk hefur orðið fyrir í æsku. Þetta er innra vandamál einstaklinga, fjölskyldna og þjóða, sem hvorki Range-Roverar eða einkaþotur leysa. Óhófleg áfengisneyzla er birtingarmynd þessa sálræna vanda. Fíkniefnaneyzla sömuleiðis. Heimilis- ofbeldi, afbrot og allt þaðan af verra. Endurskoðun lífsgilda íslenzku þjóðarinnar gæti m.a. verið fólgin í því, að samstaða verði um að í svo litlu samfélagi fiskimanna og bænda sé ekki gott að efnamunur verði of mikill. Og jafnframt að það sé ekki minna þjóðfélagslegt verkefni að takast á við hin innri tilfinningalegu vandamál fólksins í landinu en að leggja vegi og byggja brýr. Um endurskoðun lífsgilda Skiptir tilfinningalegur vandi fólks minna máli en verklegar framkvæmdir? Af innlendum vettvangi … Styrmir Gunnarsson styrmir@styrmir.is Skemmtilegt var að sjá formennFramsóknarflokks og Sjálf- stæðisflokks kynna stjórn sína á Laugarvatni vorið 2013. Sá staður var ekki í miklu dálæti hjá sjálf- stæðismönnum á fjórða áratug, þegar Jónas Jónsson frá Hriflu fór mikinn og lét reisa héraðsskóla á Laugarvatni. Orðheppinn sjálf- stæðismaður, Árni Pálsson pró- fessor, afþakkaði eitt sinn boð á samkomu þangað með þessum orð- um: „Þangað fer ég ekki. Þar er hver steinn stolinn.“ Sagði Jónas frá þessu sjálfur seinna. Þegar alþýðuflokksmenn settu það skilyrði fyrir stjórnarmyndun 1934, að Jónas frá Hriflu yrði ekki ráðherra, fór einn þingmaður flokksins, Vilmundur Jónsson, til Laugarvatns til fundar við Jónas. Áttu þeir lengi tal saman, fram á aðfaranótt 4. júlí 1934. Jónas sagði þá: „Ég er fæddur til að stjórna!“ Vilmundur svaraði: „Það er ein- mitt það eina, sem þú átt ekki að gera!“ Aðrir kunnu betur að meta Jón- as. Sú saga varð fleyg um allt land, að gerð hefði verið skoðanakönnun meðal nemenda í héraðsskólanum um það, hver væri mesti maður heims, lífs eða liðinn, og hefði Jón- as þá fengið einu atkvæði fleira en Jesús Kristur. Hygg ég, að þetta sé gamansaga frekar en sann- leikur, en fyrst rakst ég á hana á prenti í Vikunni 1940. Halldór Laxness sat stundum á Laugarvatni á sumrin og skrifaði bækur, og orti bekkjarbróðir hans úr menntaskólanum, Tómas Guð- mundsson: Og ungu skáldin skrifa enn í dag. Eitt skrifar bækur sínar í Moskva, London, Laugarvatni og Prag og í lestinni til Vínar. En hvað sem öðru líður, var Jón- as frá Hriflu hæfileikamaður, sem sá sumt skýrar en samtíðarmenn- irnir. Hann taldi Íslendinga til dæmis eðlilega bandamenn Breta og Bandaríkjamanna á alþjóðavett- vangi, varaði við hættunni af kommúnismanum og taldi listina umfram allt leitina að hinu fagra, en skattgreiðendum bæri ekki að leggja fram fé til listamanna, sem geifluðu sig aðeins framan í þá með hatursorð á vörum. Athugasemdir og leiðréttingar vel þegnar Hannes H. Gissurarson hannesgi@hi.is Fróðleiksmolar úr sögu og samtíð Á Laugarvatni Since 1921 Ég elska Weleda andlitsvörurnar Weleda vörurnar stuðla að heilbrigði húðarinnar. Hver einasta vörulína inniheldur eina lækningajurt sem er kjarni viðkomandi línu og er valin með tilliti til áhrifa hennar á húðina. Í samhljómi við mann og náttúru, lesið meira um vörurnar á www.weleda.is -Útsölustaðir Weleda eru heilsuverslanir og apótek. Vertu vinur okkar á facebook www.facebook.com/weledaísland
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.