Læknablaðið - 15.02.2000, Síða 46

FRÆÐIGREINAR / ATVINNUSJÚKDÓMAR
Table 1. Age distribution of former and current femaie workers.
Age groups Former workers Current workers
16-19 10 49
20-29 10 80
30-54 8 125
Total 28 254
Table II. Prevatence (%), Mantel-Haenszel odds ratio (M-H) and 95% confidence inter- vals (Cl), for symptoms in different anatomicat regions during the previous 12 months, stratified in three age groups 16-19, 20-29 and 30-54 years, among former and current femaie workers in fish-fíllet plants.
Anatomical region Former workers % (n=28) Current workers % (n=254) M-H 95% Cl
Neck 79 69 1.5 0.6-3.8
Shoulders 82 78 1.2 0.4-3.3
Elbows 21 17 2.0 0.7-5.5
Wrist 57 47 1.4 0.6-3.1
Upper back 50 37 1.6 0.7-3.3
Lower back 82 68 2.0 0.7-5.4
Hips 18 22 0.9 0.3-2.5
Knees 29 28 1.1 0.5-2.8
Ankles 32 24 1.4 0.6-3.3
Head 68 56 1.6 0.7-3.8
Fingers 50 31 2.2 1.0-4.7
Table III. Prevatence (%), Mantel-Haenszel odds ratio (M-H) and 95% confidence inter-
vais (Cl), for symptoms in different anatomical regions during the previous seven
days, stratified in three age groups 16-19, 20-29 og 30-54 years, among former and
current female workers in fish-filiet piants.
Anatomical region Former workers % (n=28) Current workers % (n=254) M-H 95% Cl
Neck 39 44 0.8 0.4-1.8
Shoulders 50 47 1.1 0.5-2.3
Elbows 0 9 - -
Wrists 25 26 1.0 0.4-2.4
Upper back 25 18 1.4 0.6-3.6
Lower back 32 39 0.7 0.3-1.7
Hips 4 16 0.3 0.04-1.6
Knees 7 15 0.5 0.1-2.0
Ankles 18 15 1.2 0.4-3.5
Head 32 39 0.7 0.3-1.7
Fingers 32 19 2.1 0.9-4.8
aukin einhæfni og lengri viðvera við síendurteknar
hreyfingar. Algengi óþæginda frá hálsi, herðum og
mjóbaki var hátt bæði fyrir og eftir tilkomu flæðilína.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna algengi
óþæginda frá hreyfi- og stoðkerfi meðal kvenna sem
hafa hætt að starfa í fiskvinnslu og bera saman við al-
gengi óþæginda kvenna sem héldu áfram að vinna
þar og varpa þannig nokkru ljósi á hugsanleg áhrif
hraustra starfsmanna í þessari starfsgrein.
Efniviður og aðferðir
Upplýsingar um vinnuaðstæður og vinnuskipulag
fengust með heimsóknum í nokkur frystihúsanna þar
sem teknar voru myndir og rætt við starfsmenn,
öryggistrúnaðarmenn eða aðra fulltrúa starfsmanna
og stjórnendur fyrirtækja.
Aðferðunt hefur nánar verið lýst í fyrri grein (3).
í könnuninni var notaður staðlaður norrænn
spurningalisti um óþægindi frá hreyfi- og stoðkerfi
(1,4). í spurningalistanum er spurt um óþægindi
(sársauka, verki, ónot) síðastliðna 12 mánuði, síðast-
liðna sjö daga og hvort óþægindin hefðu hindrað dag-
leg störf síðastliðna 12 mánuði. Spurt var um 11 lík-
amssvæði. Nafnalisti og heimilisföng starfsmanna
fengust hjá stjórnendum fiskvinnsluhúsanna og var
listinn sendur heim til fólksins.
Þcgat' úrvinnsla rannsóknarinnar hófst kom í ljós
að sumir af þeim sem svöruðu skrifuðu skilaboð til
upplýsingar, til dæmis „ég er bflstjóri hjá fyrirtækinu“
eða „ég vinn við ræstingar“ og svo framvegis. En ein-
göngu hafði verið ætlað að skoða fólk sem var að
vinna beint við framleiðsluna. Haft var samband við
öll fyrirtækin og fenginn leiðréttur nafnalisti. Starfs-
menn sem höfðu svarað og áttu ekki heima í úrtakinu
voru teknir út. Hluti af þeim sem voru teknir út
höfðu svarað listanum áður en þeir hættu störfum.
Samtals svöruðu 28 konur sem höfðu hætt störfum
við flæðilínu og mynda þær rannsóknarhópinn sem
borinn er saman við 254 konur sem störfuðu áfram.
Konurnar í báðum hópunum voru á aldrinum 16-54
ára. Svarhlutfall meðal kvennanna var 71%.
Algengi óþæginda frá ýmsum líkamssvæðum var
reiknað. Gerður var hlutfallslegur samanburður og
reiknuð hlutfallstala (odds ratio, OR) og 95% örygg-
ismörk (confidence interval, CI) voru reiknuð út þar
sem fyrrverandi starfsmenn voru bornir saman við
núverandi starfsmenn. Beitt var reikniaðferðum sem
taka tillit til að hóparnir eru fámennir og að einkenn-
in eru ekki normaldreifð. Notuð var Mantel-Haens-
zel jafna og lagskipt eftir aldri. Skipt var niður í þrjá
aldurshópa 16-19,20-29 og 30-54 ára (tafla I).
Leyfi Tölvunefndar fékkst fyrir rannsókninni.
Niðurstöður
Algengi óþæginda síðastliðna 12 mánuði meðal fyrr-
verandi og núverandi fiskvinnslukvenna er sýnt í
töflu II. Samanburður á algengi óþæginda sýndi að
fyrrverandi starfsmenn voru oftar með óþægindi frá
öllum líkamssvæðum nema frá mjöðm. Hlutfallstala
var hæst vegna óþæginda frá fingrum 2,2, mjóbaki 2,0
og olnbogum 2,0.
í töflu III eru sýnd svör við spurningunni um
óþægindi síðastliðna sjö daga. Mesti munurinn á tíðni
óþæginda reyndist frá fingrum eða 32% meðal fyrr-
verandi starfsmanna en 19% meðal núverandi. Ekki
reyndist marktækur munur á algengi óþæginda síð-
astliðna sjö daga frá neinu líkamssvæðanna.
Algengi óþæginda sem hindruðu dagleg störf síð-
astliðna 12 mánuði er sýnt í töflu IV. Fýrrverandi
starfsmenn höfðu oftar óþægindi frá sjö líkamssvæð-
um heldur en samanburðarhópurinn. Hlutfallstalan
var hæst vegna óþæginda í fingrum 7,1, ökklum 5,3,
úlnliðum 3,4 og herðum 2,1.
122 Læknablaðið 2000/86