Læknablaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 47

FRÆÐIGREINAR / ATVINNUSJÚKDÓMAR
Starfsmenn voru spurðir hvort hægt væri að stilla
hæð vinnuborðs, palla sem staðið er á og vinnustóla.
Tafla V sýnir hversu margir svöruðu því játandi og
hversu margir nýttu sér stillimöguleikana. Um það
bil 90% starfsmanna höfðu stillanlega palla til að
standa á og 64% til 83% höfðu stóla sem hægt var að
stilla. Langflestir eða 89%-100% starfsmanna sögð-
ust nýta sér stillimöguleika búnaðarins.
Starfsaldur var mismunandi hjá þessum tveimur
hópum. í ljós kom að starfsaldur hjá fyrrverandi
starfsmönnum var styttri en hjá þeim sem héldu
áfram að starfa. Einungis 30% núverandi starfs-
manna höfðu unnið tvö ár eða skemur en 64% fyrr-
verandi starfsmanna höfðu starfsaldur sem var tvö ár
eða minna. Meðalstarfsaldur fyrrverandi starfs-
manna var fjögur ár (frá einum mánuði til 22 ára) en
núverandi starfsmenn höfðu hins vegar 11 ára meðal-
starfsaldur (frá einum mánuði til 37 ára).
Fiskvinnslukonurnar voru spurðar hversu mörg
börn þær ættu. Tafla VI sýnir fjölda barna í hverjum
aldurshópi fyrir sig meðal fyrrverandi og núverandi
starfsmanna. Hlutfall þeirra sem áttu engin börn var
39% (98) meðal núverandi en 46% (13) meðal fyrr-
verandi starfsmanna. Svipað hlutfall í báðum hópun-
um átti eitt til tvö börn en 25% (64) núverandi og
18% (5) fyrrverandi starfsmanna áttu þrjú til fjögur
börn. Meðal núverandi starfsmanna áttu 3% kvenn-
anna fimm til sex börn en enginn fyrrverandi starfs-
manna átti fimm til sex börn.
Umræða
Algengi óþæginda frá hreyfi- og stoðkerfi síðastliðna
12 mánuði var hærra meðal fyrrverandi starfsmanna
heldur en meðal þeirra sem héldu áfram að vinna.
Þetta háa algengi óþæginda frá hreyfi- og stoðkerfi
styður fyrri niðurstöður (3) þar sem dregin var sú
ályktun að tilkoma flæðilína og meðfylgjandi skipu-
lagsbreytingar á vinnuumhverfinu hefðu aukið óþæg-
indi frá fingrum, úlnliðum og olnboga meðal fisk-
vinnslukvenna.
Þessar niðurstöður eru í samræmi við rannsókn
Schibyes og samstarfsaðila (5). Niðurstöður þeirra
sýndu að konur sem unnu einhæf störf á saumastofu
og höfðu skipt um starf höfðu hærra algengi óþæg-
inda en þær sem héldu áfram að vinna.
Hátt algengi óþæginda frá hreyfi- og stoðkerfi
hefur komið fram í mörgum rannsóknum á fólki sem
vinnur ýmis störf við færiband (5-8). Margir hafa lagt
sig fram við að skilgreina síendurteknar hreyfingar
(9-12). Silverstein og samstarfsmenn skilgreina störf
sem krefjast síendurtekinna hreyfinga í tvö stig, hátt
og lágt. Síendurteknar hreyfingar eru á háu stigi ef
vinnuferlið er styttra en 30 sekúndur eða ef meira en
50% af vinnuferlinu er endurtekning sömu grunn-
hreyfinga (12). Vinna við snyrtingu fiskflaka uppfyllir
bæði skilyrðin en þar er vinnuferlið 10-20 sekúndur.
Það er sá tími sem tekur að sækja flak, snyrta það og/
Table IV. Prevalence (96), Mantel-Haenszel odds ratio (M-H) and 95% confidence
intervals (Cl), for symptoms hindering normal work in different anatomical regions
during the previous 12 months, stratified in three age groups 16-19, 20-29 and 30-54
years, among former and current female workers in fish-fillet plants.
Anatomical region Former workers % (n=28) Current workers % (n=254) M-H 95% Cl
Neck 11 13 0.8 0.2-3.0
Shoulders 25 14 2.1 0.8-5.5
Elbows 4 4 1.3 0.1-11.5
Wrist 25 9 3.4 1.3-8.8
Upper back 11 10 1.1 0.3-3.9
Lower back 21 19 1.1 0.4-3.0
Hips 0 5 - -
Knees 4 5 0.7 0.1-5.4
Ankles 11 2 5.3 1.3-21.5
Head 25 22 1.1 0.5-2.8
Fingers 25 5 7.1 2.8-18.0

Table V. The female workers possibility of adjusting the tabies, platforms and chairs
while cutting and trimming fillets in fish-fillets plants.
Access to adjustable Using the possibility to
equipment adjust the equipment
Former Current Former Current
Type of workers workers workers workers
equipment (n) % (n) % (n) % (n) %
Tables (2) 7% (29) 11% (0) (29) 100%
Platforms (25) 89% (235) 93% (25) 100% (229) 90%
Chairs (18) 64% (210) 83% (16) 89% (196) 93%
Table VI. Number ofchildren in different age groups among former and current female workers.
Age group Former workers Current workers
Number of children Children per woman Number of children Children per woman
16-19 5 0.5 3 0.06
20-29 4 0.4 50 0.6
30-54 20 2.5 399 3.1
eða skera og setja frá sér á viðeigandi færiband til
pökkunar. Þegar næsta flak er sótt hefst nýtt vinnu-
ferli. Vinna við að snyrta flokkast því undir síendur-
teknar hreyfingar á háu stigi.
Algengi óþæginda síðastliðna 12 mánuði var hæst
frá mjóbaki og öxlum meðal fyrrverandi starfsmanna.
Um 82% fyrrverandi starfsmanna sögðust hafa
óþægindi frá öxlum og kann það að hafa áhrif á þá
ákvörðun fólks að hætta störfum í fiskvinnslu. Þótt
hlutfallið sé hátt er munurinn milli hópanna vegna
óþæginda í öxlum ekki marktækur.
Ekki reyndist vera marktækur munur á algengi
óþæginda síðustu sjö daga. Niðurstöðurnar gefa hins
vegar vísbendingu um að óþægindi í fingrum séu al-
gengari meðal fyrrverandi starfsmanna en núverandi.
Öfugt virðist eiga sér stað með óþægindi í hnjám en
þau eru mun minni meðal þeirra sem hættu störfum
en hinna sem héldu áfram.
Fyrri rannsókn sýndi að óþægindi frá ökklum og
hnjám sem hindruðu dagleg störf voru fátíðari meðal
kvenna sem unnu við flæðilínu en þeirra sem unnu í
fiskvinnslu án flæðilínu. í þessari rannsókn er hlut-
Læknablaðið 2000/86 123