Læknablaðið - 15.03.2003, Side 39

FRÆÐIGREINAR / FLEIÐRUSYNATAKA
Lokuð fleiðrusýnataka með nál á íslandi
árin 1990-1999
Ágrip
Jónas Geir
Einarsson1
LÆKNANEMI A 5. ÁRI
Helgi J. Isaksson2
LÆKNIR, SÉRFRÆÐINGUR í
LÍFFÆRAMEINAFRÆÐI
Gunnar
Guðmundsson3
LÆKNIR, SÉRFRÆÐINGUR 1
LUNGNASJÚKDÓMUM
Inngangur: Lokuð fleiðrusýnataka er gerð til að finna
orsök fyrir vökvasöfnun í fleiðruholi sem ekki hefur
fundist skýring á með vökvarannsókn eingöngu. Til-
gangur rannsóknarinnar var að kanna niðurstöður
lokaðrar fleiðrusýnatöku með nál á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Hjá Rannsóknastofu Háskól-
ans í meinafræði voru athuguð vefjarannsóknasvör
allra fleiðrusýna frá 1990-1999. Sjúkraskýrslur voru
kannaðar.
Niðurstöður: Um var að ræða 130 sýni frá 120 ein-
staklingum, 74 körlum og 46 konum. Látnir eru
75/120. Algengasta greiningin var fleiðrubólga eða
bandvefsaukning hjá 85/120, krabbamein hjá 15 og
þrír voru með berkla en hjá 17/120 voru aðrar niður-
stöður. Næmi fleiðrusýnis var um það bil 27% við
greiningu á illkynja vexti. Ef frumurannsókn var
einnig gerð á vökvanum jókst næmið í 56%. Af þeim
sem greindust með fleiðrubólgu var orsökin illkynja
vöxtur hjá 33/85, lungnabólga hjá 11, fimm vegna
áverka og hjá átta voru aðrar orsakir, en hjá 25/85
fannst engin skýring. Með frekari rannsóknum var
hægt að sýna fram á að orsökin fyrir vökvanum var
krabbamein hjá 55/120. Af þeim voru langflestir með
lungnakrabbamein, eða 24/55, því næst kom brjósta-
krabbamein með sjö tilfelli. Þrátt fyrir frekari rann-
sóknir fannst engin skýring á vökvasöfnuninni hjá 32.
Ályktanir: Lokuð fleiðrusýnataka með nál hefur
fremur lágt næmi í greiningu illkynja æxla en auka
má næmið með því að gera frumurannsókn á vökvan-
um. Þörf er frekari rannsókna og eftirlits hjá þeim
sem hafa bólgu í fleiðrusýni.
Inngangur
‘Læknadeild Háskóla íslands,
2Rannsóknastofa Háskólans í
meinafræði, 3LyfIækninga-
deild, Landspítala Fossvogi.
Bréfaskipti og fyrirspumir:
Gunnar Guðmundsson,
Lyflækningadeild E7
Landspítala Fossvogi,
108 Reykjavík.
Sími 543-6876, fax 543-6568.
ggudmund@landspitali.is
LykilorA: fleiðra,
nálarsýnataka, krabbamein.
Vökvasöfnun í fleiðru er algengt klínískt vandamál
sem getur stafað af mörgum orsökum. Nýlegar banda-
rískar tölur sýna að hjartabilun er algengasta ástæð-
an, þá lungnabólga, krabbamein, lungnarek, veiru-
sýking og kransæðahjáveituaðgerð (1). Rannsókn
sem gerð var á orsökum fleiðruvökva á Borgarspítal-
anum og birtist í Læknablaðinu 1992 sýndi að algeng-
asta orsökin fyrir fleiðruvökva hjá inniliggjandi sjúk-
lingum var hjartabilun, þá kom lungnabólga, svo
vökvi eftir aðgerð, áverki og loks krabbamein (2). Ef
orsökin er ekki augljós og um er að ræða það mikið
magn fleiðruvökva að hann myndar meira en eins cm
vökvalag á hliðarlegumynd er stungið á vökvanum
og vökvasýnið rannsakað. Ef um er að ræða útvessa
EN6LISH SUMMARY
Einarsson JG, ísaksson HJ, Guðmundsson G
Closed needle pleural biopsy in lceland
1990-1999
Læknablaðið 2003; 89: 215-9
Objective: Closed pleural biopsy is done to determine
causes of pleural effusion after fluid analysis has been
nondiagnostic. The aim of the study was to evaluate
results of closed pleural biopsy in lceland.
Material and methods: All pathology reports of closed
pleural biopsy from 1990-1999 at the Department of
Pathology were reviewed. Hospital records for these
patients were screened.
Results: There were 130 samples from 120 individuals.
There were 74 males and 46 females. Deceased are
75/120. The most common diagnosis was pleuritis or
fibrosis in 85/120, cancer in 15 and three had tuberculosis
but 17/120 had other results. The sensitivity of a closed
pleural biopsy for diagnosing cancer was 27%. Adding
cytology increased the sensitivity to 56%. Of those that
had pleuritis on initial biopsy the cause was found to be
cancer in 33/85, pneumonia in 11, trauma in 5 and in 8
there were other causes. In 25/85 no etiology could be
found. By doing further studies it was demonstrated that
the cause for the fluid was malignancy in 55/120. Of those
most had lung cancer or 24/55, and the second most
common cause was breast cancer in 7. Despite further
studies no cause was found in 32/85.
Conclusions: Closed pleural biopsy has fairly low
sensitivity for diagnosis of cancer but it can be increased
by adding cytologic evaluation. It is necessary to do
further investigations and follow-up in patients that have
inflammation in pleural biopsy.
Keywords: pleura, needle biopsy, cancer.
Correspondance: Gunnar Guðmundsson,
ggudmund@landspitali.is
(transudate) eru mismunagreiningar ekki mjög
margar og er hjartabilun, lungnarek eða skorpulifur
algengustu ástæður. Það er því sjaldnast þörf á frekari
rannsóknum ef um útvessa er að ræða. Ef vökvinn er
vilsa (exudate) eru mismunagreiningar mun fleiri og
oftar þörf á frekari rannsóknum til að komast að
ástæðum vökvasöfnunarinnar. Algengast er að um sé
að ræða lungnabólgu en því næst er krabbamein og
síðan lungnarek. Það eru þó fjölmargir aðrir sjúk-
dómar sem valda vilsu og má þar nefna ýmsa bólgu-
sjúkdóma, berkla, brisbólgu og marga fleiri sjúk-
Læknablaðið 2003/89 215