Læknablaðið - 15.03.2003, Side 55

UMRÆÐA & FRETTIR / LÆKNADAGAR 2003
Eitt eru viðbrögð lögreglu og dómskerfis en
annað eru viðbrögð þeirra sem starfa í heilbrigðis-
kerfinu. Þar getur skipt sköpum fyrir konurnar
hvernig fyrsta móttaka er og Gun Heimer lagði
áherslu á að þeir sem þar starfa yrðu að taka sér
góðan tíma til að ræða við konurnar. Bæði er að
atburðir eru þá enn ferskir í minni þolandans og
einnig hitt að ítarleg skýrslutaka í upphafi getur
bæði sparað tíma á síðari stigum málsins og gert
konunum eftirleikinn léttbærari. Þarna væri ábyrgð
lækna mikil, þeir yrðu að temja sér ný vinnubrögð
og vera óhræddir við að spyrja. Það væri reynsla
þeirra sem við þetta starfa að konur vildu láta spyrja
sig.
Eitt helsta vandamálið sem mætir þeim sem
starfa á sjúkrahúsum er að greina hvenær konur
hafa orðið fyrir ofbeldi því þær hafa tilhneigingu
til að fela það. Þess vegna er mikil þörf á að fræða
starfsfólk og þjálfa það í að greina afleiðingar of-
beldis. Þetta á einnig við um aðrar deildir en
bráðamóttökur því eins og Gun Heimer benti á er
ofbeldi gegn þunguðum konum alltof algengt. Þar
þarf að fræða ljósmæður sem sinna mæðraeftirliti
og gera konum kleift að hitta þær einar en algengt
er að verðandi feður fylgi konum sínum í viðtöl.
Ofbeldi í heilbrigdiskerfinu
Að máli Gun Heimer loknu steig Þóra Steingríms-
dóttir læknir á kvennadeild Landspítalans í pontu
og greindi frá stórri norrænni rannsókn sem verið
er að gera á ofbeldi gegn konum. Hún hófst árið
2000 þegar tæplega 5000 konur á Norðurlöndun-
um voru spurðar hvort þær hefðu sætt ofbeldi. ís-
lenska úrtakið taldi 670 konur og af þeim kváðust
49% hafa orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Fimmta
hver kona sem sætt hafði ofbeldi sagðist enn þjást
af völdum þess en 96% kvennanna hafði ekki
greint frá ofbeldinu sem þær höfðu mátt þola.
Þóra sagði að rannsakendur hefðu beint sjón-
um sínum sérstaklega að ofbeldi sem konur teldu
sig hafa orðið fyrir innan heilbrigðiskerfisins. Hún
fór ekki nákvæmlega út í þá sálma enda er sá hluti
rannsóknarinnar enn á vinnslustigi og eftir að
birta niðurstöðurnar. Þó gat hún greint frá því að í
ljós hefði komið að mestar líkur væru á því að
konur sem teldu sig hafa sætt yfirgangi eða ofbeldi
af hálfu heilbrigðisstarfsmanna hefðu einnig sætt
ofbeldi annars staðar. Hún bætti því við að þarna
væri raunverulegt vandamál á ferðinni sem nauð-
synlegt væri fyrir heilbrigðisstarfsfólk að greina og
bregðast við.
I umræðum sem urðu að loknum framsöguer-
indunum tveimur var auglýst eftir körlum en þeir
voru áberandi fáir meðal áheyrenda. Gun Heimer
tók undir þetta og sagði að mikilvægt væri að heil-
brigðiskerfið tæki á ofbeldi eins og hverju öðru
viðfangsefni, þungun eða sjúkdómum. Vissulega
væri það skref í rétta átt að konur ræddu málin en
til þess að breyta viðhorfunum væri nauðsynlegt
að virkja karla. Hún greindi frá því að jafnréttis-
ráðherra Svíþjóðar hefði uppi áform um að skipa
starfshóp til að ræða ofbeldi gegn konum og að
hann yrði eingöngu skipaður körlum. í því ljósi er
skipun íslenska félagsmálaráðherrans á tveimur
körlum og þremur konum í samráðsnefnd um að-
gerðir gegn ofbeldi gagnvart konum hálf lummó.
Frá málþingi um ofbeldi
gegn konum. Þóra Stein-
grímsdóttir svarar fyrir-
spurn úr salnum, Gun
Heimer er lengst til vinstri
en ípontu er fundarstjór-
inn, Guðbjörg Sigurgeirs-
dóttir.
Að verða en ekki vera
Ur þessum umræðum um konur og ofbeldi fór ég á
annað málþing þar sem vandi unglinga í heilbrigð-
iskerfinu var til umræðu. Aðalfyrirlesari þar var
sænsk kona, Kristina Berg Kelly, barna- og ung-
lingalæknir og dósent í barnalækningum í Gauta-
borg. Hún flutti reyndar tvo fyrirlestra, annan um
unglingalækningar en hinn um áhættuhegðun ung-
linga.
Kelly velti fyrir sér spurningunni hvers vegna
þörf væri fyrir sérstakar unglingalækningar og
svaraði henni á þá lund að á þessu aldursskeiði,
10-20 ára, væri einstaklingurinn lífeðlisfræðilega
ólíkur því sem hann er á öðrum æviskeiðum, auk
þess sem persónulegar og félagslegar aðstæður
hans væru ólíkar. Hún sagði að þessi tími ein-
kenndist af því að unglingurinn væri að verða eitt-
hvað en væri ekki neitt - a decade ofbecoming, not
being. Hann hefst með kynþroska og honum lýkur
þegar öll helstu þróunarvandamálin hafa verið
leyst og ungi maðurinn eða konan er tilbúin að
flytja að heiman.
A þessum árum eru unglingar að endurskoða
Læknablaðið 2003/89 231