Læknablaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 38

ÞI N G
SKURÐLÆKNA,
SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
4-8.7/100.000. Neisseria meningitidis var orsakavaldur í 64% tilfella,
fyrst og fremst í yngstu aldurshópunum og Streptococcus pneu-
moniae í 16% tilfella og var algengust hjá eldri sjúklingunum. Dán-
artala var 8% í öllum hópnum. Lágt Glasgow coma skor (GCS),
krampar í sjúkralegunni, heilabjúgur á tölvusneiðmynd, aldur sjúk-
lings og tegund bakteríu hafði áhrif á dánartíðni. Samband var milli
lágs GCS og alvarlegra fylgikvilla eins og sést í töflu.
GCS 3-7 CGS 8-15
Median intensive care time 5.2 2.2
days days
Mortality 4 15.4% 6 5.4%
Seizure 9 34.6% 7 6.4%
Brain edema 10 38.5% 5 4.5%
Respirator treatment 11 42.3% 12 10.9%
Neurological symptoms 9 34.6% 12 10.9%
Intensive care treatment 23 88.5% 81 73.6%
Number 26 110
lega hefðu getað gefið líffæri en voru ekki greindir (50% létust fyrstu
tvö ár tímabilsins). A tímabilinu voru líffæri gefin á öðrum deildum
hérlendis í fimm tilvikum. Líffæragjafar á tímabilinu voru því sam-
tals 32, eða 2,9 ±1,9 árlega. Aætlaður fjöldi líffæra sem var gefinn
var 103, eða 9,4 ±6,0 árlega. Árlegur meðalfjöldi á biðlista eftir ná-
líffærum var 7,7 ±3,0 og sem fékk ígræðslu 3,3 ±1,9.
Alyktanir: Hér á landi hefur mestur fjöldi líffæragjafa verið á svæf-
inga- og gjörgæsludeild LSH í Fossvogi en þar er skurðdeild heila-
og taugasjúkdóma og stærsta slysamóttaka landsins. Þeir sem gætu
hugsanlega orðið líffæragjafar en eru ekki greindir eru fáir og fækk-
ar eftir því sem líður á tímabilið. Árlegur fjöldi líffæragjafa er svip-
aður og annars staðar á Norðurlöndum, það er 12 einstaklingar á
hveija milljón íbúa. Líffæragjafir héðan virðast samsvara þörfum
íslendinga fyrir líffæri. Hugsanlegt áhyggjuefni er að aðstandendur
virðast oftar neita beiðnum um líffæragjafir.
E - 5 Lifun sjúklinga sem gengust undir aðgerö vegna
ósæðargúls í kvið 1996-2003
Gjörgæslumeðferð fengu 129 sjúklingar (74%) og var dánartíðni
þeirra 7,9%. Öndunarvélameðferð fengu 27 og dóu átta af þeim.
Fjörutíu og fimm sjúklingar komu ekki á gjörgæslu. Af þeim dóu
fjórir fljótlega eftir komu, áður en þeir komust á gjörgæslu.
Ályktanir: Heilahimnubólga af völdum baktería er alvarlegur sjúk-
dómur og mikilvægt að meðferð tefjist ekki og sjúklingur komi sem
fyrst til gjörgæslumeðferðar. Þeir sjúklingar sem voru með lágt
Glasgow coma skor við komu höfðu verstar horfur. Niðurstöður
þessar gætu hjálpað til að gera meðferð enn hnitmiðaðri.
E - 4 Líffæragjafir á íslandi 1992-2002
Runólfur V. Jóhannsson', Kristinn Sigvaldason1, Kristín Gunnars-
dóttir', Páll Ásmundsson2, Sigurbergur Kárason'
‘Svæfinga- og gjörgæsludeild og 2nýrnadeild Landspítala
Inngangur: Með gildistöku nýrra laga um skilgreiningu heiladauða
árið 1991 var íslendingum gert kleift gefa líffæri. Fram að þvi höfðu
landsmenn þegið líffæri frá öðrum þjóðum án þess að leggja nokk-
uð til sjálfir. Árið 1992 var gerður samningur við önnur Norðurlönd
um líffæragjafir og líffæraígræðslur. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að kanna þörf fyrir líffæri og tilhögun líffæragjafa á íslandi 1992-
2002, einkum á svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala Fossvogi.
Aðferðir: Farið var yfir gögn allra sem létust á gjörgæsludeild LSH
í Fossvogi 1992-2002. Upplýsinga var aflað um líffæragjafa á öðrum
deildum, fjölda á biðlistum og fjölda líffæraþega. Niðurstöður eru
sýndar sem meðaltal ±SD.
Niðurstöður: Fjöldi látinna á deildinni á tímabilinu 1992-2002 var
530, eða 48 ±5 árlega. Af þeim voru 69 (13%) úrskurðaðir látnir
vegna heiladauða. Sótt var um leyfi til líffæratöku hjá aðstandend-
um í 51 (74% heiladauðra) þessara tilvika og fékkst leyfi í 31 (61%)
skipti. Fjórir reyndust ekki hæfir líffæragjafar en tekin voru líffæri
hjá 27 (53% tilvika sem leyfis var leitað). Beiðni um líffæragjöf var
hafnað í 39% tilvika og virtist það færast í vöxt þegar leið á tíma-
bilið. í gögnum fundust 18 einstaklingar (3% látinna) sem hugsan-
Magni V. Guðinundsson', Erik Wellander2, Stefán E. Matthíasson2,
Helgi H. Sigurðsson2
'Læknadeild Háskóla íslands, 2Æðaskurðlækningadeild Landspítala
Inngangun Ósæðargúll í kvið (Abdominal Aortic Aneurysm-AAA)
er ekki óalgengur sjúkdómur. Algengi er á bilinu 2-13% eftir aldri
og kyni. Ekkert bendir til þess að tölur fyrir ísland séu frábrugðnar.
Algengasta skilgreiningin er staðbundin útvíkkun á kviðhluta ósæð-
ar þar sem þvermálið er >50% áætlað þvermál eða að miðað sé við
þvermál >3,0 cm. Ósæðargúlar vaxa í þvermáli með tíð og tíma.
Þetta hefur í för með sér aukna rofhættu. Dánartíðni við rof er allt
að 80%. Fyrirbyggjandi aðgerð er framkvæmd til að hindra ótíma-
bæran dauða vegna rofs en vana lega ekki fyrr en gúllinn er 5-5,5 cm
í þvermál. Val aðgerð er ekki hættulaus og sýna tölur dánartíðni
milli 3,5-6,8%. Vissir sjúklingar eru þó ekki meðtaldir þegar aðrir
alvarlegir sjúkdómar eru til staðar þar sem áhættan við aðgerð er
talin yfirstíga rofhættuna.
Efniviður og aðferðir: Yfirfarnar voru sjúkraskrár allra þeirra sem
fóru í aðgerð vegna ósæðargúls í kvið án rofs á tímabilinu 1996-
2003. Könnuð var lifun eftir aðgerðir og 30 daga þar á eftir og með
tilliti til aldurs og nokkurra helstu áhættuþátta, svo sem reykinga,
háþrýstings og hárra blóðfita.
Niðurstöður: AIIs 94 einstaklingar gengust undir aðgerð, 74 karlar
(79%) og 20 konur (21%). Níu (10%) létust innan 30 daga eftir að-
gerð en átta (8,5%) innan 10 daga. Aldursskiptingin var þannig að
undir 65 ára fóru 20 í aðgerð og engin lést (0%), 66-75 ára fóru 46 í
aðgerð og fjórir létust (9%) og yfir 75 ára fóru 28 í aðgerð og fimrn
létust (18%). Af þeim sem lifðu aðgerðina af voru 60% með háan
blóðþrýsting, 69% reyktu eða höfðu reykt og 22% voru með háar
blóðfitur. Af þeim sem létust í aðgerð eða innan 30 daga voru 78%
með háan blóðþrýsting, 56% reyktu og 22% voru með háar blóð-
fitur. Þrjátíu daga dánartíðni karla var 9,5% (7) en kvenna 10% (2).
Ályktanir: Lifun yngri sjúklinga er betri en eldri (p=0,012). Þijátíu
daga dánartíðni er um það bil 10% sem er nokkru hærra en búist
var við. Enginn munur er milli valaðgerða og bráðaðgerða vegna
einkennagefandi AAA án rofs. Dánartíðni kvenna er lægri en búast
402 Læknablaðið 2004/90