Læknablaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 42

ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
ára. Það varð einnig aukning í tíðni á hálstognunum af öðrum or-
sökum en ekki jafnmikil og vegna afleiðinga umferðarslysa. Um
þriðjungur allra tognana á hryggsúlu er í brjósthrygg eða mjóbaki.
Umræða: Tíðni hálstognana hefur aukist verulega á seinni hluta
miðað við fyrri hluta tímabilsins.
E - 14 Brothættir karlar
Brynjólfur Mogensen', Brynjólfur Y. Jónsson2, Kristín Siggeirsdótt-
ir’, Helgi Sigvaldason3, Gunnar Sigurðsson1-3
'Landspítali, ’bæklunarskurðdeild Háskólasjúkrahússins í Málmey,
Svíþjóð, ’Hjartavernd
Inngangur: Hóprannsókn Hjartaverndar hófst 1967 og var ætlað að
finna og fylgjast með áhættuþáttum hjarta- og æðasjúkdóma. Ein-
staklingar voru valdir með slembivali úr íbúðaskrá Reykjavíkur og
voru fæddir á árunum 1907-1934.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna brotalíkur reykvískra
karlmanna úr tveimur fyrstu hópum Hjartaverndar, orsök og stað-
setningu brota.
Efniviður og aðferðir: Fyrstu tveir hópar Hjartaverndar á líli 1. jan-
úar 1977 og þeim fylgt eftir til 31. desember 2000 eða þar til þeir lét-
ust. Sjúkraskýrslur karla á slysa- og bráðadeild og allar innlagnir
voru athugaðar. Brotagreiningar voru fengnar úr ICD 9 og 10. Lið-
bandaafrifur voru ekki taldar með. Orsakagreiningar voru fengnar
úr E númerum og Norrænu slysa- og óhappaskráningunni.
Niðurstöður: 4137 karlar voru á lífi 1. janúar 1977. Þeir voru 55 ára
(42-69 ára) og fylgt eftir að meðaltali í 18,5 ár. 939 menn brotnuðu
(23%) og hlutu 1531 brot. Lágorkubrot voru 53%. Aldur við fyrsta
brot var 65 ár, við annað brot 68 ár, það þriðja 71 ár og fjórða 73 ár.
Algengust voru brot á rifi 246, á hendi 241, framhandlegg 212, fót
138 og mjöðm 135. Lágorka kom við sögu á upphandlegg í 72%
tilvika, framhandlegg í 77%, hrygg 35%, mjaðmargrind 36% og
mjöðm 75%. Ef menn brotnuðu einu sinni voru 34% líkur á öðru
broti, ef tvisvar þá 43% líkur á þriðja broti og eftir það um 40%
líkur á að brotna að nýju við hvert brot. Brotalíkur voru 19,5 hjá
þúsund körlum á ári.
Umræða: Karlar eru brothættir og kemur lágorka við sögu í rúmlega
helmingi tilvika. Ef karlar brotna eru rúmlega þriðjungs líkur á að þeir
brotni öðru sinni og eftir það um 40% líkur á nýju broti eftir hvert brot.
E - 15 Samanburður á þremur rannsóknaaðferðum
(æöaþræðingu, ómskoðun og tölvusneiðmynd) við
greiningu á þrengingum í hálsslagæðum
Sigurður Benediktsson', Ásbjörn Jónsson2, Halla Halldórsdóttir2,
Jón Guðmundsson2, Kristbjörn Reynisson2, Pétur H. Hannesson2,
Stefán E. Matthíasson3
'Læknadeild Háskóla íslands, 2myndgreiningarþjónusta og 3æða-
skurðdeild Landspítala
Tilgangur: Að bera saman á framsýnan hátt tölvusneiðmyndar (TS)
æðaskoðun (e. CT angiography), ómskoðun og æðaþræðingu til
greiningar þrenginga í hálsslagæðum. Æðaþræðing er hin gullna
viðmiðun til greiningar hálsæðaþrengsla en er töluvert ífarandi
rannsókn. Hinar tvær rannsóknirnar eru mun minna ífarandi og
ómskoðunin í raun hættulaus. Ef ásættanleg greiningarvissa fæst
með TS æðaskoðun og/eða ómskoðun verður hugsanlega unnt að
fækka verulega æðaþræðingum á hálsslagæðum í greiningarskyni.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópinn skipuðu tíu einstaklingar
sem allir gengust undir æðaþræðingu á báðum hálsslagæðum, sam-
tals 20 æðum. Átta þessara einstaklinga gengust undir TS æðaskoð-
un og átta ómskoðun. Rannsóknirnar voru framkvæmdar blint á
þann hátt að niðurstöður sérhvers rannsakanda voru ekki aðgengi-
legar hinum fyrr en allir höfðu skilað sínum niðurstöðum. Rann-
sakendur voru beðnir um að leggja mat á þrengingargráðu í innri og
ytri hálsslagæð (aðferð sem kennd er við North American Sympto-
matic Carotid Endarterectomy Trial), kalkanir í skellum og sár á
æðaþeli. Einstaklingunum var raðað í flokka með tilliti til greindra
þrengsla í innri hálsslagæð: I engin þrenging, II (0-29%) væg þreng-
ing, III (30-49%) og IV (50-69%) talsverð þrenging, V (70-99%)
mikil þrenging og VI alger lokun.
Niðurstöður: Æðaþræðing var notuð til grundvallar og hinar tvær
rannsóknirnar bornar saman við hana. Alger lokun greindist í sex
æðum af tuttugu og voru bæði ómskoðun og TS æðaskoðun sam-
kvæmar þræðingunni í þeim tilfellum. Ómskoðunin yfirgreindi tvær
æðar sem hefði hugsanlega leitt til annarrar meðferðar en ella. Hins
vegar var ómskoðunin samhljóða þræðingu í þremur tilfellum á því
sviði þrengingar sem er afgerandi með tilliti til meðferðar (þ.e. III-
V). TS æðaskoðun undirgreindi eina æð, yfirgreindi eina æð og var
samhljóða þræðingu um fjórar æðar á því sviði þrengingar sem er
afgerandi m.t.t. meðferðar. TS æðaskoðun hefði leitt til þess að tvær
æðar af sex hefðu lent í öðrum meðferðarflokki en ella.
Ályktanir: Vegna smæðar rannsóknarhópsins er ekki unnt að full-
yrða um marktækni. Greinilegt er að niðurstöður ómskoðunar og
TS æðaskoðunar eru að nokkru leyti frábrugðnar niðurstöðum
þræðingar. Hins vegar er það mikilvægt að lokuðu æðamar greind-
ust réttilega lokaðar í ómun og TS. Við TS æðaskoðun er unnt að fá
fram flatarmálsþrengsli sem trúlega er nákvæmari stærð en einvídd-
armæling undir þremur til fjórum hornum í æðaþræðingu. Erlendis
hefur fjórða rannsóknaraðferðin, segulómunar æðaskoðun (e. MR
angiography), gefið góða raun en slíkt tæki er væntanlegt á LSH.
E - 16 Hyponatremía eftir aðgerðir á börnum
Birna Guftbjartsdóttir', Kristján Óskarsson2, Þórður Þórkelsson2,
Stefán Hjálmarsson3, Aðalbjörn Þorsteinsson’
'Læknadeild Háskóla íslands, 2Barnaspítali Hringsins og ’svæfinga-
og gjörgæsludeild Landspítala
Inngangur: Osmolaritet og rúmmál utanfrumvökvans ræðst að
mestu leyti af styrk natríumjónar (Na+). Lækkun Na+ veldur flutn-
ingi á vökva inn í frumur. Þá eykst hætta á heilabjúg sem í versta falli
getur valdið alvarlegum heilaskemmdum eða dauða. Aukin áhætta
virðist vera hjá börnum. Nýrun hafa nákvæma stjórn á jafnvægi Na+
og vatns. Antidiuretic hormone (ADH) á þar hlut að máli og lætur
nýrun halda í vatn. Utanaðkomandi þættir, s.s. streita, sársauki, ógleði
og fasta sem oft fylgja aðgerðum, auka seytun ADH. Við aðgerðir er
406 Læknablaðið 2004/90